Οι κανόνες του (προεκλογικού) παιχνιδιού

Γράφει η ΣΟΝΙΑ ΧΑΪΜΑΝΤΑ

Ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς έχει πλέον το λόγο για την τυπική έναρξη της προεκλογικής περιόδου της τριπλής αναμέτρησης, τόσο των δύο γύρων των αυτοδιοικητικών εκλογών όσο και των ευρωεκλογών του Μαΐου. Αν και ακόμη δεν έχουν ολοκληρωθεί ή δημοσιοποιηθεί οι λίστες με τους υποψήφιους και τους συνδυασμούς, το τοπίο έχει περίπου αρχίσει να διαμορφώνεται ενώ οι όροι και οι προϋποθέσεις προβολής έχουν αποσαφηνιστεί προκειμένου να μην ξεπεράσουν οι επίδοξοι τοπικοί άρχοντες, περιφερειάρχες και ευρωβουλευτές, τις «κόκκινες» γραμμές στη σύντομη προεκλογική χρονική περίοδο έως τις 25 Μαΐου. Επίσης οι προθέσεις του νομοθέτη έχουν περίπου διαφανεί και οριστεί από την αλλαγή του μοντέλου ανάδειξης των ευρωβουλευτών, με τη σταυροδοσία για πρώτη φορά να αντικαθιστά τη «λίστα» που προτείνει ο αρχηγός του κόμματος ή τα κομματικά όργανα.

Στα αυτοδιοικητικά, ήδη το Εθνικό Ραδιοτηλεοπτικό Συμβούλιο εξέδωσε οδηγία για την προβολή των υποψηφίων από τα ραδιοτηλεοπτικά Μέσα Ενημέρωσης κατά την προεκλογική περίοδο των εκλογών για την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Στη σχετική οδηγία προσδιορίζεται ότι οι ραδιοτηλεοπτικοί σταθμοί οφείλουν να προβάλουν τις θέσεις όλων των συνδυασμών που συμμετέχουν, καθώς και τα διαφημιστικά μηνύματα των υποψηφίων. Στην περίπτωση επαναληπτικής διαδικασίας εκλογών, ο χρόνος κατανέμεται ισότιμα μεταξύ των υποψηφίων. Σε ό,τι αφορά τους μη ενημερωτικούς σταθμούς, προσδιορίζεται ότι η μετάδοση ειδήσεων σχετικών με την προεκλογική εκστρατεία επιτρέπεται μόνο κατά τη διάρκεια των σύντομων δελτίων ειδήσεων. Αναφορικά με τις εμφανίσεις των σταθμών, επιτρέπεται η εμφάνισή των υποψηφίων δύο φορές -συνυπολογίζεται και ενδεχόμενη επανάληψη της εκπομπής- σε τηλεοπτικούς σταθμούς εθνικής εμβέλειας (προσωπικές συνεντεύξεις, συμμετοχή σε οργανωμένες συζητήσεις, «κάλυψη» προεκλογικής δραστηριότητας κατόπιν αιτήματος).

Για την «κάλυψη» της προεκλογικής δραστηριότητας θα πρέπει να διατυπωθεί από τον υποψήφιο ρητά αίτημα προς τους ραδιοτηλεοπτικούς σταθμούς. Οι εμφανίσεις των υποψηφίων με την επαγγελματική τους ιδιότητα δεν λογίζονται ως προεκλογικές εμφανίσεις. Οι επικεφαλής συνδυασμών και οι αντιπεριφερειάρχες είναι δυνατόν να μετέχουν σε οργανωμένες συζητήσεις χωρίς περιορισμό, μέχρι την ανακήρυξη των υποψηφίων και υπό την προϋπόθεση ότι έχουν κληθεί να συμμετάσχουν τουλάχιστον τρεις ακόμη συνυποψήφιοί τους διαφορετικών συνδυασμών.

Μετά την ανακήρυξη των υποψηφίων, είναι δυνατή η παρουσία των προαναφερθέντων χωρίς περιορισμό, υπό τον όρο ότι θα συμμετέχουν στη συζήτηση τα 2/3 των ανακηρυχθέντων υποψηφίων διαφορετικών συνδυασμών. Οι σταθμοί οφείλουν να διαφυλάξουν την ισορροπία στην προβολή, πραγματοποιώντας τις κατάλληλες εναλλαγές, στους καλεσμένους τους. Οι τηλεοπτικοί σταθμοί οφείλουν να ενημερώνουν το ΕΣΡ για κάθε είδους προεκλογικές εκπομπές.

Η ευρω-καμπάνια

Αλλαγές στα επικοινωνιακά και τα τηλεοπτικά για τις ευρωεκλογές επεφύλαξε ο υπουργός Εσωτερικών Γιάννης Μιχελάκης. Σύμφωνα με το νομοσχέδιο, σε κάθε ραδιοφωνικό ή τηλεοπτικό σταθμό εθνικής εμβέλειας, για κάθε υποψήφιο μέλος στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, είναι επιτρεπτές μέχρι δύο εμφανίσεις. Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου για τον υποψήφιο στις εκλογές για την ανάδειξη των μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου είναι επιτρεπτές μέχρι 3 εμφανίσεις σε κάθε ραδιοφωνικό ή τηλεοπτικό σταθμό τοπικής ή περιφερειακής εμβέλειας, που εδρεύει στα διοικητικά όρια καθεμιάς από τις δεκατρείς Περιφέρειες της χώρας.

Ανώτατο όριο δαπανών για τους υποψήφιους ευρωβουλευτές

Το ανώτατο επιτρεπόμενο όριο εκλογικών δαπανών για κάθε υποψήφιο στις εκλογές για την ανάδειξη των μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, καθορίζεται στα 135.000 ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί για τους υποψήφιους βουλευτές στη μεγαλύτερη εκλογική περιφέρεια της χώρας. (της Β’ εκλογικής περιφέρειας Αθηνών).

Δημοσκοπήσεις ή ουδέν κρυπτόν από το internet

Επιτέλους θεραπεύθηκε μια μεγάλη νομοθετική αστοχία που είχε ξεπεράσει η ίδια η ζωή εξαιτίας του internet. Το νέο νομο- σχέδιο ορίζει ότι μία ημέρα (και όχι 15!) πριν από τη διενέργεια των εκλογών για την ανάδειξη των μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και έως τις 7 μ.μ. της Κυριακής των εκλογών, απαγορεύεται η δημοσιοποίηση δημοσκοπήσεων για την πρόθεση ψήφου των εκλογέων και η καθ’ οιονδήποτε τρόπο μετάδοση αποτελεσμάτων των δημοσκοπήσεων, καθώς και η καθ’ οιονδήποτε τρόπο μετάδοση και αναμετάδοσή τους από τα μέσα ενημέρωσης, με οποιονδήποτε τρόπο και αν διανέμονται ή εκπέμπουν. Μία ημέρα πριν από τη διενέργεια των εκλογών για την ανάδειξη των μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και μέχρι στις 7 μ.μ. της ημέρας της ψηφοφορίας, απαγορεύεται στους δημόσιους και ιδιωτικούς ραδιοφωνικούς και τηλεοπτικούς σταθμούς ελεύθερης λήψης, στους φορείς παροχής συνδρομητικών ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών υπηρεσιών, σε κάθε είδους εφημερίδα και περιοδικό, καθώς και στα πολιτικά κόμματα και στους υποψηφίους, η καθ’ οιονδήποτε τρόπο δημοσιοποίηση ή μετάδοση ή αναμετάδοση οποιασδήποτε έρευνας γνώμης, με οποιονδήποτε τρόπο και αν διενεργείται, σχετικά με τις πολιτικές τάσεις, απόψεις και προτιμήσεις της κοινής γνώμης, για πολιτικά κόμματα, πολιτικές θέσεις και πρόσωπα ή άλλα οικονομικά και κοινωνικά ζητήματα.

Δημοσκοπήσεις για τις περιφερειακές και δημοτικές εκλογές

Μία ημέρα πριν από τη διενέργεια των δημοτικών και περιφερειακών εκλογών και των τυχόν επαναληπτικών δημοτικών και περιφερειακών εκλογών και έως τις 7 μ.μ. ώρα της ημέρας της ψηφοφορίας, απαγορεύεται η δημοσιοποίηση δημοσκοπήσεων για την πρόθεση ψήφου των εκλογέων και η καθ’ οιονδήποτε τρόπο μετάδοση αποτελεσμάτων των δημοσκοπήσεων, καθώς και η καθ’ οιονδήποτε τρόπο μετάδοση και αναμετάδοσή τους από τα μέσα ενημέρωσης, με οποιονδήποτε τρόπο και αν διανέμονται ή εκπέμπουν.

Με την επιφύλαξη του προηγούμενου εδαφίου, μία ημέρα πριν από τη διενέργεια των δημοτικών και περιφερειακών εκλογών και των τυχόν επαναληπτικών δημοτικών και περιφερειακών εκλογών και μέχρι τις 7 μ.μ. ώρα της ημέρας της ψηφοφορίας, απαγορεύεται στους δημόσιους και ιδιωτικούς ραδιοφωνικούς και τηλεοπτικούς σταθμούς ελεύθερης λήψης, στους φορείς παροχής συνδρομητικών ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών υπηρεσιών, σε κάθε είδους εφημερίδα και περιοδικό, καθώς και στους συνδυασμούς και στους υποψηφίους, η καθ’ οιονδήποτε τρόπο δημοσιοποίηση ή μετάδοση ή αναμετάδοση οποιασδήποτε έρευνας γνώμης, με οποιονδήποτε τρόπο και αν διενεργείται, σχετικά με τις πολιτικές τάσεις, απόψεις και προτιμήσεις της κοινής γνώμης, για συνδυασμούς, πολιτικές θέσεις και πρόσωπα ή άλλα οικονομικά και κοινωνικά ζητήματα.

Οδηγίες ΣΕΔΕΑ για δημοσκόπους και… καιροσκόπους

Την προσοχή στην ανάγνωση και ερμηνεία των δημοσκοπήσεων εφιστά ο ΣΕΔΕΑ (Σύλλογος Εταιρειών Δημοσκόπησης και Έρευνας Αγοράς), εν όψει των επερχόμενων εκλογικών αναμετρήσεων.

Όπως επισημαίνει σε ανακοίνωσή του, πλήθος δημοσκοπήσεων θα δει το φως της δημοσιότητας και είναι σημαντικό να γνωρίζουν όλοι βασικούς ορισμούς και συγκεκριμένες παραμέτρους κατά την ανάγνωση και ερμηνεία των στοιχείων. Για το σκοπό αυτό, ο ΣΕΔΕΑ συνέταξε και έδωσε στη δημοσιότητα βασικό οδηγό 5 σημείων, τα οποία οι αναγνώστες των δημοσκοπήσεων θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους. Αυτά είναι:

1. Ταυτότητα έρευνας: Στην ταυτότητα της έρευνας θα πρέπει να δηλώνονται τουλάχιστον η εταιρεία που διενήργησε την έρευνα, ο εντολέας, το μέγεθος του δείγματος και η γεωγραφική κάλυψη, ο τρόπος συλλογής των στοιχείων, η περίοδος διεξαγωγής και το τυπικό στατιστικό σφάλμα σε σχέση με τα αποτελέσματα. Επίσης, όταν πρόκειται για δημοσκόπηση με πρόθεση ψήφου, θα πρέπει να δηλώνεται εάν διενεργήθηκε με χρήση κάλπης ή όχι.
2. Δείγμα - Μέγεθος: Σε δημοσκόπηση με πρόθεση ψήφου για βουλευτικές ή ευρωεκλογές, το δείγμα θα πρέπει να είναι τουλάχιστον 1.000 άτομα. Σε δημοσκόπηση με πρόθεση ψήφου για δημοτικές εκλογές, το δείγμα εξαρτάται από το μέγεθος του δήμου, ωστόσο ενδείκνυται να μην είναι μικρότερο των 300 ατόμων.
3. Δείγμα - Ποιότητα (Τι αντιπροσωπεύει το δείγμα): Ως δημοσκόπηση νοείται κάθε έρευνα που το δείγμα της είναι αντιπροσωπευτικό του πληθυσμού που διερευνά. Οι έρευνες που βασίζονται σε συμμετοχή με πρωτοβουλία των ίδιων των ερωτώμενων αντί για δειγματοληπτική επιλογή, δεν συνιστούν δημοσκόπηση (π.χ. ερωτηματολόγια που αναρτώνται σε διαδικτυακούς τόπους).
4. Πρόθεση και Εκτίμηση ψήφου: Διάκριση ανάμεσα στην πρόθεση και την εκτίμηση ψήφου, όταν συγκρίνονται τα αποτελέσματα των δημοσκοπήσεων.
• Ο όρος πρόθεση ψήφου αφορά σε όλες τις απαντήσεις που δίνονται στην ερώτηση «Εάν είχαμε σήμερα εκλογές τι θα ψηφίζατε;», ακόμη και όταν δεν επιλέγεται κάποιο κόμμα ή υποψήφιος.
• Ο όρος εκτίμηση ψήφου αφορά στην εκτίμηση των ποσοστών των κομμάτων ή των υποψηφίων, χωρίς να συμπεριλαμβάνεται η αδιευκρίνιστη ψήφος (δηλαδή εξαιρουμένων των απαντήσεων όπως «Δεν έχω αποφασίσει ακόμα», «Δεν γνωρίζω», «Δεν απαντώ», «Άκυρο», «Λευκό»).
5. Εταιρεία Δημοσκοπήσεων: Προσέξτε το όνομα της εταιρείας που διεξήγαγε τη δημοσκόπηση και την ένδειξη «μέλος του ΣΕΔΕΑ». Οι εταιρείες μέλη του ΣΕΔΕΑ (www.sedea.gr) ελέγχονται συστηματικά και σε τακτά χρονικά διαστήματα.