Λευτέρης Κρέτσος: Οι νόμοι πρέπει να εφαρμόζονται

Γράφει η ΣΟΝΙΑ ΧΑΪΜΑΝΤΑ

Στη ρύθμιση του μιντιακού τοπίου επενδύει όλες του τις δυνάμεις ο νέος Γενικός Γραμματέας Ενημέρωσης, Λευτέρης Κρέτσος, ο οποίος εγκατέλειψε τη γηραιά Αλβιώνα για να ασχοληθεί με τη λύση του γρίφου της συγκράτησης του μιντιακού σύμπαντος στα πάτρια εδάφη…  Όπως αναφέρει σε συνέντευξη που παραχώρησε στο περιοδικό adbusiness λίγες ημέρες προτού κυκλοφορήσουν στην αγορά οι πληροφορίες για τις σημαντικές νέες φορολογικές επιβαρύνσεις, που φαίνεται πως έρχονται στο χώρο των online media, πρώτο στοίχημα,  αποτελεί η είσπραξη του τέλους χρήσης συχνοτήτων, που σηματοδοτεί την πολιτική για εφαρμογή της νομιμότητας στο χώρο των ιδιωτικών Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας. Επόμενοι σταθμοί, το αγγελιόσημο στο Διαδίκτυο, η σχέση με τις διαφημιστικές και τα media agencies και η εμπορική αξιοποίηση του περιεχομένου της ΕΡΤ. Δρόμος ανηφορικός, όχι στρωμένος με ροδοπέταλα.

«Οι νόμοι που βρίσκονται σε ισχύ, πρέπει να εφαρμόζονται. Διαφορετικά, αποτελούν κενό γράμμα, γεγονός το οποίο συμβάλλει στη διάχυτη κρίση εμπιστοσύνης των πολιτών με τους θεσμούς και το πολιτικό σύστημα, όπως καταμαρτυρούν διαχρονικά και τα ευρήματα του Ευρωβαρόμετρου», αναφέρει ο Λ. Κρέτσος σχετικά με το θέμα της διεκδίκησης των οφειλών των καναλιών εκ μέρους της κυβέρνησης (24 εκατ. ευρώ για τα ελεύθερα κανάλια και άλλα 16 εκατ. ευρώ από τις συνδρομητικές πλατφόρμες. «Αν θέλουμε να κάνουμε ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις και να πατάξουμε φαινόμενα διαφθοράς και φοροδιαφυγής, πρέπει να ακολουθήσουμε κανόνες ισονομίας και όχι επιλεκτικής μεταχείρισης», επισημαίνει….

adb: Δεν θα έπρεπε να προηγηθεί ριζική αλλαγή και ομογενοποίηση της νομοθεσίας που αφορά τα ΜΜΕ; (π.χ. επικαιροποίηση του Νόμου Βενιζέλου 2328/95);

Λ.Κ.: Η επικαιροποίηση και η απλοποίηση της νομοθεσίας είναι απαραίτητη. Ειδικά στο χώρο των Επικοινωνιών, όπου συνεχώς πραγματοποιούνται σημαντικές τεχνολογικές βελτιώσεις και αλλαγές. Θεωρώ όμως ότι η επικαιροποίηση και η απλοποίηση της νομοθεσίας δεν μπορούν να χρησιμοποιούνται ως επιχείρημα για να μην εκπληρώνονται οι υποχρεώσεις των καναλιών απέναντι στο κράτος.

Να σας θυμίσω ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση μιλάμε για οφειλές πληρωμής ενός τέλους για τη χρήση συχνοτήτων, το οποίο αφορά αποκλειστικά τη χρονική περίοδο 2011-2014, όπου δεν είχε εκδοθεί ειδική ΚΥΑ. Γιατί θα έπρεπε να κλείσουμε τα μάτια στη συμβατική υποχρέωση των καναλιών για το τέλος των συχνοτήτων, όταν τα χρόνια αυτά χιλιάδες ελληνικές επιχειρήσεις και νοικοκυριά υποχρεώθηκαν να πληρώσουν το τέλος ακινήτων μέσω των λογαριασμών ρεύματος;

adb: Υπάρχει σκέψη για μεταφορά και εφαρμογή του καθεστώτος φορολόγησης της διαφήμισης (20%) και στη διαφήμιση του Διαδικτύου ομοίως με την τηλεόραση; Είναι δίκαιο κάτι τέτοιο για τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται στο Διαδίκτυο, δεδομένου ότι δεν γίνεται χρήση δημόσιου αγαθού (τηλεοπτικές συχνότητες);

Λ.Κ.: Στόχος μας είναι να ρυθμίσουμε αποτελεσματικά και με δημοκρατικό τρόπο τον ιντερνετικό χώρο, διότι και εκεί ενδεχομένως υπάρχουν μεγάλα διαφυγόντα κέρδη από τη διαφημιστική δαπάνη. Το ιντερνετικό τοπίο, όπως και -ως ένα βαθμό- ο χώρος της διαφήμισης λειτουργούν με όρους αδιαφάνειας και αναρχίας που ευνοούν συγκεκριμένες ομάδες συμφερόντων και δεν διασφαλίζουν το γενικό κοινωνικό συμφέρον. Στην παρούσα φάση αναλύουμε τα δεδομένα της αγοράς, τις θέσεις των εμπλεκόμενων θεσμικών φορέων και προσπαθούμε να μελετήσουμε τη διεθνή εμπειρία.

Ας δούμε το παράδειγμα μιας «προηγμένης» χώρας, της Ολλανδίας, όπου κάθε διαφημιστική δαπάνη της κυβέρνησης στα μέσα ενημέρωσης, με προϋπολογισμό άνω των 150.000 ευρώ, συνοδεύεται απαραίτητα από έκθεση αξιολόγησης, που εκπονείται από την Υπηρεσία Δημόσιας Διοίκησης και Επικοινωνίας (DPC) και η οποία προωθείται απευθείας στην Κάτω Βουλή. Η DPC υπάγεται στο Υπουργείο Γενικών Υποθέσεων, δηλαδή απευθείας στον πρωθυπουργό.

Το 2013 στην Ολλανδία παρατηρήθηκε μια αύξηση της κρατικής δαπάνης σε online διαφήμιση. Η κατανομή των ποσών στα ΜΜΕ καθορίζεται κάθε χρόνο με ευέλικτο τρόπο και σε άμεση σχέση με το αντικείμενο της διαφήμισης και το κοινό στο οποίο απευθύνεται. Στο πλαίσιο αυτό, δεν υπάρχει συγκεκριμένο ποσό ή ποσοστό του προϋπολογισμού ανά κατηγορία ΜΜΕ (τηλεόραση, Internet, ραδιόφωνο, εφημερίδες). Επίσης, δεν υπάρχει ειδική πρόβλεψη ποσού σε σχέση με την εμβέλεια των μέσων (εθνικά, περιφερειακά).

Στη δική μας περίπτωση υπάρχουν προβλέψεις και διαδικασίες, οι οποίες όμως είναι «κολοβές», καθώς δεν επιτρέπουν ουσιαστικό έλεγχο νομιμότητας ως προς την τήρηση των προαναφερθέντων ποσοστών κατανομής στα ΜΜΕ. Να σας θυμίσω ότι στην Ελλάδα οι φορείς του Δημοσίου και του ευρύτερου δημόσιου τομέα που υλοποιούν πρόγραμμα διαφημιστικής προβολής άνω των 10.000,00 ευρώ ετησίως, υποχρεούνται να υποβάλουν έως τις 30 Μαρτίου κάθε έτους αναλυτικές απολογιστικές καταστάσεις. Στις καταστάσεις αυτές αναφέρεται το ύψος των ποσών που διέθεσαν κατά το προηγούμενο έτος για κάθε είδους συμβάσεις διαφημιστικών υπηρεσιών και συμβάσεις μετάδοσης ή καταχώρισης. Δεν υπάρχει όμως ενδελεχής αξιολόγηση και ανάλυση των διαφημιστικών δράσεων. Τα υποβληθέντα στοιχεία ελέγχονται μόνο ως προς την τήρηση της κατανομής στα ΜΜΕ (40% στα έντυπα, 10% στο ραδιόφωνο και 30% στα περιφερειακά ΜΜΕ). Στην πράξη, δηλαδή, δεν μπορούμε να εντοπίσουμε πού πάνε τα χρήματα της κρατικής διαφήμισης, τα οποία περιλαμβάνουν και δράσεις προβολής μέσω του ΕΣΠΑ.

adb: Έχετε πρόθεση να μειώσετε το αγγελιόσημο στα ηλεκτρονικά Μέσα και τα έντυπα και να επεκτείνετε το φόρο και στο Διαδίκτυο; Υπαγωγή των εργαζομένων στα online ΜΜΕ στα οικεία ασφαλιστικά Ταμεία Ασφάλισης και Περίθαλψης σημαίνει αυτόματα και επέκταση του καθεστώτος αγγελιοσήμου;

Λ.Κ.: Για το θέμα αυτό οι αρμόδιοι υπουργοί Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης έχουν τονίσει κατηγορηματικά ότι όχι μόνο δεν θα καταργηθεί το αγγελιόσημο, όπως πιέζουν οι δανειστές, αλλά και ότι θα επεκταθεί. Η ασφάλιση των δημοσιογράφων που εργάζονται σε ενημερωτικές ιστοσελίδες στα Ταμεία του Τύπου πρέπει να αυξηθεί. Δεν είναι δυνατόν να έχουμε δημοσιογράφους δύο ταχυτήτων και ιδιοκτήτες ΜΜΕ που νοθεύουν τον υγιή ανταγωνισμό με εργασιακές συνθήκες γαλέρας.

adb: Ο ειδικός φόρος τηλεόρασης σκοτώνει ή όχι τη διαφημιστική δαπάνη; Πάντως οι διαφημιζόμενοι δεν αύξησαν τα budgets τους κατά 20% μετά την εφαρμογή της ισχύος της σχετικής διάταξης. Θεωρείτε ότι θα πληρώσουν οι εργαζόμενοι μιας και ήδη οι καναλάρχες προβαίνουν σε περικοπές με επίκληση του σχετικού επιχειρήματος;

Λ.Κ.: Ο φόρος αυτός προβλέφθηκε νομοθετικά, αλλά ουδέποτε επιβλήθηκε και εισπράχθηκε μέχρι σήμερα (4 αναβολές τα τελευταία πέντε χρόνια). Να απαντήσω λοιπόν με ερώτηση. Η μη εφαρμογή του νόμου για τον ειδικό φόρο αύξησε σημαντικά τις θέσεις εργασίας και τις αποδοχές των εργαζόμενων στα τηλεοπτικά κανάλια; Πώς εξηγείται άραγε το γεγονός της μείωσης μισθών και της απόλυσης προσωπικού, όταν όλα αυτά τα χρόνια ουδέποτε επιβαρύνθηκαν με το συγκεκριμένο φόρο και το τέλος χρήσης των συχνοτήτων;

adb: Θα ορίσετε έναν «μαθηματικό τύπο» για την κατανομή της κρατικής διαφήμισης στα online και offline ΜΜΕ; Θα εμπίπτουν οι ΔΕΚΟ στις διατάξεις αυτές; (π.χ. η ΔΕΗ η οποία είναι εισηγμένη στο Χ.Α.);

Λ.Κ.:Η κυβέρνηση προσανατολίζεται στη θέσπιση ενός συστήματος κατανομής της κρατικής διαφήμισης, το βασικό χαρακτηριστικό του οποίου θα είναι η απόλυτη διαφάνεια και η με αντικειμενικά κριτήρια κατανομή της. Το θέμα πρέπει να ελεγχθεί σε όλο το μήκος της αξιακής αλυσίδας: διαφημιζόμενοι - media shops/ agencies - διαφημιστές και ΜΜΕ.

adb: Σήμερα η διαφήμιση στα κανάλια επιβαρύνεται με τρεις φόρους: 1. ΦΠΑ, 2. Ειδικό φόρο τηλεόρασης και 3. Αγγελιόσημο 21,5%. Τι σκοπεύετε να κάνετε για να απαλλάξετε τους διαφημιζόμενους και συνακόλουθα τους καταναλωτές από τα βάρη αυτά;

Λ.Κ.:Όπως γνωρίζετε, ο μεν ΦΠΑ επιβάλλεται επί πολλών συναλλαγών και πράγματι επιβαρύνει τον τελικό καταναλωτή. Εάν υιοθετούσαμε μια απαλλαγή, τούτο θα ήταν σε βάρος του κοινωνικού συνόλου, όταν την ίδια στιγμή καλείται ο κάθε καταναλωτής (άνεργος ή εργαζόμενος) εν μέσω οικονομικής κρίσης και συρρίκνωσης του εισοδήματός του να καταβάλλει ΦΠΑ ακόμη και σε προϊόντα πρώτης ανάγκης, όπως το ψωμί και το γάλα.

Το αγγελιόσημο αποτελεί σε πολύ μεγάλο ποσοστό πόρο του ταμείου ασφάλισης των δημοσιογράφων. Τα ασφαλιστικά ταμεία αντιμετωπίζουν ζητήματα βιωσιμότητας εξαιτίας της πολύχρονης άσκησης συσταλτικών οικονομικών πολιτικών, που υπερδιόγκωσαν την ανεργία και την υποαπασχόληση. Επομένως, θα ήταν τουλάχιστον οξύμωρο η σημερινή κυβέρνηση να θεσπίσει οποιαδήποτε απαλλαγή από αυτό.

Τέλος, ο ειδικός φόρος τηλεόρασης, παρότι θεσπίστηκε με το νόμο 3845/ 2010, δεν εφαρμόστηκε ποτέ μέχρι σήμερα, παρά το γεγονός ότι αποτελεί έναν πρόσθετο πόρο για την αύξηση των δημοσίων εσόδων. Ο φόρος αυτός βαρύνει όχι τους καταναλωτές, αλλά τους διαφημιζόμενους και τους διαφημιστές στα τηλεοπτικά κανάλια. Στη συντριπτική τους πλειονότητα αναφερόμαστε σε πολυεθνικές και μεγάλες Α.Ε. και όχι σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις, οι οποίες ούτως ή άλλως δεν έχουν τηλεοπτική διαφήμιση.

adb: Θα συστήσετε μητρώο διαφημιστικών που συνεργάζονται με το Δημόσιο;

Λ.Κ.:Στον ΕΛΟΤ τηρείται μητρώο των διαφημιστικών εταιρειών, ενώ πριν από το 2008 ήταν αρμοδιότητα της τότε Γενικής Γραμματείας Ενημέρωσης και Επικοινωνίας. Εμείς έχουμε στοιχεία για ένα μικρό τμήμα της διαφημιστικής αγοράς και μόνο αναφορικά με την κατανομή της κρατικής διαφήμισης στα ΜΜΕ και αυτό μόνο για δαπάνες άνω των 10.000 ευρώ.

adb: Η ΕΡΤ θα κάνει υποδοχή εμπορικής διαφήμισης και με τι τιμοκαταλόγους;

Λ.Κ.:Η ΕΡΤ δεν θα αποκλειστεί από τη διαφήμιση, αλλά και δεν θα παρεκκλίνει από τον κεντρικό στόχο επαναλειτουργίας της, που είναι η έγκυρη ενημέρωση και η μετάδοση προγραμμάτων ποιοτικής ψυχαγωγίας στους πολίτες της χώρας και στον απόδημο ελληνισμό. Ο τιμοκατάλογος και οι προϋποθέσεις εμπορικής διαφήμισης στην ΕΡΤ θα καθοριστούν μετά την έναρξη της λειτουργίας και θα είναι σύμφωνα με τον επιχειρησιακό σχεδιασμό που θα επιλεγεί.

Eίπε για…

… τη διεκδίκηση των οφειλών των καναλιών
«Οι νόμοι που βρίσκονται σε ισχύ πρέπει να εφαρμόζονται. Διαφορετικά, αποτελούν κενό γράμμα, γεγονός το οποίο συμβάλλει στη διάχυτη κρίση εμπιστοσύνης των πολιτών με τους θεσμούς και το πολιτικό σύστημα. Αν θέλουμε να κάνουμε ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις και να πατάξουμε φαινόμενα διαφθοράς και φοροδιαφυγής, πρέπει να ακολουθήσουμε κανόνες ισονομίας και όχι επιλεκτικής μεταχείρισης»

… τη διαφήμιση στο Διαδίκτυο
«Στόχος μας είναι να ρυθμίσουμε αποτελεσματικά και με δημοκρατικό τρόπο τον ιντερνετικό χώρο, διότι και εκεί ενδεχομένως υπάρχουν μεγάλα διαφυγόντα κέρδη από τη διαφημιστική δαπάνη. Το ιντερνετικό τοπίο, όπως και -ως ένα βαθμό- ο χώρος της διαφήμισης λειτουργούν με όρους αδιαφάνειας και αναρχίας, που ευνοούν συγκεκριμένες ομάδες συμφερόντων και δεν διασφαλίζουν το γενικό κοινωνικό συμφέρον. Στην παρούσα φάση αναλύουμε τα δεδομένα της αγοράς, τις θέσεις των εμπλεκόμενων θεσμικών φορέων και προσπαθούμε να μελετήσουμε τη διεθνή εμπειρία»

… το αγγελιόσημο
«Οι αρμόδιοι υπουργοί Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης έχουν τονίσει κατηγορηματικά ότι όχι μόνο δεν θα καταργηθεί το αγγελιόσημο, όπως πιέζουν οι δανειστές, αλλά και ότι θα επεκταθεί. Η ασφάλιση των δημοσιογράφων που εργάζονται σε ενημερωτικές ιστοσελίδες στα Ταμεία του Τύπου πρέπει να αυξηθεί».

… τον Ειδικό Φόρο Τηλεόρασης 20%
«Ο φόρος αυτός προβλέφθηκε νομοθετικά, αλλά ουδέποτε επιβλήθηκε και εισπράχθηκε μέχρι σήμερα (4 αναβολές τα τελευταία πέντε χρόνια). Να απαντήσω λοιπόν με ερώτηση. Η μη εφαρμογή του νόμου για τον ειδικό φόρο αύξησε σημαντικά τις θέσεις εργασίας και τις αποδοχές των εργαζόμενων στα τηλεοπτικά κανάλια; Πώς εξηγείται άραγε το γεγονός της μείωσης μισθών και της απόλυσης προσωπικού, όταν όλα αυτά τα χρόνια ουδέποτε επιβαρύνθηκαν με το συγκεκριμένο φόρο και το τέλος χρήσης των συχνοτήτων;»

… την κατανομή της κρατικής διαφήμισης
«Η κυβέρνηση προσανατολίζεται στη θέσπιση ενός συστήματος κατανομής της κρατικής διαφήμισης, το βασικό χαρακτηριστικό του οποίου θα είναι η απόλυτη διαφάνεια και η με αντικειμενικά κριτήρια κατανομή της».

… τη σχέση της νέας ΕΡΤ με τη διαφήμιση
«Η ΕΡΤ δεν θα αποκλειστεί από τη διαφήμιση, αλλά και δεν θα παρεκκλίνει από τον κεντρικό στόχο επαναλειτουργίας της, που είναι η έγκυρη ενημέρωση και η μετάδοση προγραμμάτων ποιοτικής ψυχαγωγίας στους πολίτες της χώρας και στον απόδημο ελληνισμό. Ο τιμοκατάλογος και οι προϋποθέσεις εμπορικής διαφήμισης στην ΕΡΤ θα καθοριστούν μετά την έναρξη της λειτουργίας και θα είναι σύμφωνα με τον επιχειρησιακό σχεδιασμό που θα επιλεγεί».