Το κόστος ζωής «πληγώνει» τα brands
Η συντριπτική πλειονότητα των καταναλωτών (94%) παγκοσμίως ανησυχεί για την αύξηση του κόστους ζωής, που όπως φαίνεται οδηγεί στη μείωση της εμπιστοσύνης στις εταιρείες λιανικής και καταναλωτικών προϊόντων.
Οι καταναλωτές σε όλο τον κόσμο εξακολουθούν να περιορίζουν τις δαπάνες τους, καθώς προσπαθούν να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις που δημιουργεί ο πληθωρισμός, με το 94% των ερωτηθέντων σε σχετική έρευνα της EY να ανησυχούν για την αύξηση του κόστους ζωής. Σύμφωνα με τη 12η έκδοση της παγκόσμιας έρευνας EY Future Consumer Index (FCI), η προσιτή τιμή αποτελεί πλέον την κύρια ανησυχία για το 35% των καταναλωτών στις χώρες του δείγματος. Το ποσοστό αυτό είναι αυξημένο κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με τον Οκτώβριο του 2022 και παραμένει το μεγαλύτερο τμήμα του καταναλωτικού κοινού.
Τα στοιχεία της έρευνας αποκαλύπτουν, επίσης, ότι οι καταναλωτές, τόσο στις ανεπτυγμένες όσο και στις αναδυόμενες οικονομίες, κάνουν δραματικές βραχυπρόθεσμες αλλαγές στον τρόπο ζωής τους, για να αντιμετωπίσουν τις συνεχιζόμενες ανατροπές στην καθημερινότητά τους. Από τις πέντε τυπολογίες καταναλωτών, η ομάδα όσων δίνουν προτεραιότητα στο περιβάλλον (Planet First) σημείωσε τη μεγαλύτερη μείωση, από 25% σε 16%, επιβεβαιώνοντας μια στροφή των καταναλωτών προς την οικονομική προσιτότητα. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι η ομάδα των καταναλωτών που δίνουν προτεραιότητα στην υγεία (Health First) αυξήθηκε κατά επτά ποσοστιαίες μονάδες (από 17% σε 24%) από τον Οκτώβριο του 2022 και αποτελεί πλέον τη δεύτερη μεγαλύτερη τυπολογία πίσω από όσους εστιάζουν στην προσιτότητα των τιμών (Affordability First). Αυτή η σημαντική αύξηση δείχνει ότι οι καταναλωτές επικεντρώνονται στις βραχυπρόθεσμες αλλαγές στον τρόπο ζωής τους και προτεραιοποιούν πλέον τις ατομικές ανάγκες έναντι των συλλογικών προσπαθειών, εστιάζοντας στα προσωπικά τους οικονομικά, την υγεία και τα επίπεδα άγχους.
Οι καταναλωτές απομακρύνονται από τις μάρκες σε αναζήτηση προσιτών τιμών
Καθώς η σημερινή οικονομική αβεβαιότητα δεν φαίνεται να υποχωρεί, το 92% των ερωτηθέντων ανησυχούν για την οικονομία της χώρας τους, ενώ το 39% αναμένουν ότι η κατάσταση θα επιδεινωθεί τους επόμενους έξι μήνες. Οι καταναλωτές που συμμετείχαν στην έρευνα, κινητοποιούνται για να μειώσουν τις δαπάνες σε πολλούς τομείς της ζωής τους, με περισσότερο από το ένα τρίτο (36%) να σχεδιάζουν να ξοδέψουν λιγότερα για ρουχισμό, το 44% να αναμένουν να αγοράσουν λιγότερα τρόφιμα σε πακέτο και σχεδόν τους μισούς (49%) να προγραμματίζουν να ξοδέψουν μόνο σε βασικά προϊόντα. Η πρόσβαση σε βασικά αγαθά εξακολουθεί να αποτελεί πρόκληση για πολλούς από τους καταναλωτές. Πάνω από τα τρία τέταρτα (79%) παγκοσμίως πιστεύουν ότι οι τιμές για τα τρόφιμα έχουν αυξηθεί τους τελευταίους τρεις έως τέσσερις μήνες, ενώ τρεις στους τέσσερις (74%) παρατήρησαν ότι ορισμένες μάρκες έχουν μειώσει τα μεγέθη συσκευασίας τους, χωρίς να αντικατοπτρίζουν τις αλλαγές στην τιμή - πρακτική που έχει γίνει γνωστή ως «shrinkflation».
Η έρευνα αποκαλύπτει ότι για την πλειονότητα των καταναλωτών τα brands δεν αποτελούν πλέον τον μόνο τρόπο για να προβάλουν την κοινωνική τους θέση, καθώς το 62% των ερωτηθέντων παγκοσμίως δεν αισθάνονται την ανάγκη να ακολουθήσουν τις τελευταίες τάσεις της μόδας, ενώ οι μισοί είναι πρόθυμοι να εξετάσουν προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας για είδη ρουχισμού, παπούτσια και αξεσουάρ. Ένα μεγάλο ποσοστό (67%) προτιμούν πλέον να επισκευάζουν παρά να αντικαθιστούν τα υπάρχοντά τους και απομακρύνονται από την παραδοσιακή ροπή των καταναλωτών προς τα πιο νέα και σύγχρονα προϊόντα. Το 55% των καταναλωτών παγκοσμίως δηλώνουν ότι οι μάρκες δεν είναι πλέον σημαντικές.
Η τεχνολογία αποτελεί πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής των καταναλωτών
Η έρευνα αποκαλύπτει ότι σχεδόν οι μισοί (46%) καταναλωτές βασίζονται στην τεχνολογία για να διαχειριστούν την καθημερινότητά τους. Αυτή η αυξανόμενη εξάρτηση από την τεχνολογία διαμορφώνει, επίσης, τις αγοραστικές αποφάσεις και τη συνολική κατανάλωση. Τα στοιχεία δείχνουν ότι σχεδόν οι μισοί από τους καταναλωτές που συμμετείχαν στην έρευνα (46%) έχουν χρησιμοποιήσει διαδικτυακές υπηρεσίες παράδοσης για είδη παντοπωλείου τους τελευταίους τρεις μήνες, καταγράφοντας αύξηση 12 ποσοστιαίων μονάδων από τον Ιούνιο του 2022. Το 53% των ερωτηθέντων έχουν αναπτύξει κοινωνικές επαφές με τους φίλους και την οικογένειά τους μέσα από πλατφόρμες βίντεο, μια σημαντική αύξηση 14 ποσοστιαίων μονάδων από τον Ιούνιο του 2022, ενώ το 62% ακούν μουσική διαδικτυακά, μια τεράστια αύξηση 17 ποσοστιαίων μονάδων στο ίδιο διάστημα. Η διείσδυση των αναδυόμενων τεχνολογιών αυξήθηκε, επίσης εντυπωσιακά, με τον αριθμό των καταναλωτών παγκοσμίως που απάντησαν ότι χρησιμοποιούν πλέον εικονικές πλατφόρμες πολλών χρηστών να υπερδιπλασιάζεται, σε σύγκριση με τον Ιούνιο του 2022. Χαρακτηριστικά, το 66% των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι είναι πρόθυμοι να μοιραστούν τα δεδομένα τους με αντάλλαγμα φθηνότερες εναλλακτικές λύσεις.
Τι ισχύει στην Ελλάδα
Yπενθυμίζεται πως και η καταναλωτική έρευνα Future Consumer Index Ελλάδα 2023 έχει καταδείξει τις μεγάλες προκλήσεις που καλούνται να διαχειριστούν οι ελληνικές επιχειρήσεις, καθώς βρίσκονται αντιμέτωπες με ένα κατακερματισμένο καταναλωτικό κοινό με διαφορετικές προτεραιότητες, αξίες και αγοραστικές συμπεριφορές. Η έρευνα διεξήχθη από την ΕΥ Ελλάδος με τη συνεργασία της MRB σε δείγμα 500 Ελλήνων καταναλωτών, μεταξύ 30 Ιανουαρίου και 6 Φεβρουαρίου 2023, και εντάσσεται στην ευρύτερη σειρά παγκόσμιων ερευνών της ΕΥ, Future Consumer Index, η οποία παρακολουθεί τις καταναλωτικές τάσεις στις σημαντικότερες αγορές του κόσμου, από την έναρξη της πανδημίας.
Οι ανησυχίες της κοινωνίας, αποτυπώνονται με σαφήνεια στις τυπολογίες των καταναλωτών τις οποίες παρακολουθεί η ελληνική, όπως και η παγκόσμια, έρευνα:
Ένας στους τρεις καταναλωτές (31%) αποδίδει πρωταρχική σημασία στην τιμή και την προσιτότητα των προϊόντων (Affordability First). Οι καταναλωτές που προτεραιοποιούν το περιβάλλον (Planet First - 21%), αποτελούν φέτος, για πρώτη φορά, τη δεύτερη πολυπληθέστερη ομάδα, ενώ αν συνυπολογιστούν και όσοι προβληματίζονται για τον κοινωνικό αντίκτυπο της καταναλωτικής συμπεριφοράς τους (Society First - 10%), τότε οι δύο αυτές ομάδες συγκεντρώνουν συνολικά το ίδιο ποσοστό με την κυρίαρχη τυπολογία. Οι καταναλωτές που αναζητούν κυρίως εμπειρίες (Experience First - 20%) αποτελούν ισχυρή μειονότητα, όπως και αυτοί που εξακολουθούν να ανησυχούν για την υγεία τους (Health First - 18%).
Το κόστος διαβίωσης και η αύξηση των τιμών παραμένουν κυρίαρχες ανησυχίες. Η πίεση που ασκεί στην αγοραστική δύναμη και την ψυχολογία των καταναλωτών ο συνδυασμός οικονομικής ύφεσης και πληθωρισμού, αποτυπώνεται καθαρά στα ευρήματα της έρευνας. Οι απαντήσεις των Ελλήνων καταναλωτών είναι ευθυγραμμισμένες με αυτές των καταναλωτών παγκοσμίως, αλλά δίνουν μια πιο αισιόδοξη εικόνα σε σχέση με συγκρίσιμες αγορές, όπως η Ιταλία και η Ισπανία. Το 56% των καταναλωτών στην Ελλάδα (έναντι 58% παγκοσμίως, 57% στην Ευρώπη, 71% στην Ιταλία και 73% στην Ισπανία) δηλώνουν ότι ανησυχούν πάρα πολύ για το αυξημένο κόστος ζωής και 40% (έναντι 47%, 40%, 63% και 61%, αντίστοιχα) για την οικονομία γενικά.
Συγχρόνως, δύο στους τρεις (69%) εκτιμούν ότι το πρόβλημα του αυξημένου κόστους ζωής θα ενταθεί τους επόμενους μήνες, και δύο στους πέντε (38%) ότι η οικονομική τους κατάσταση θα επιδεινωθεί τον επόμενο χρόνο.
Ένας στους δύο (49%) αναφέρει ότι αγοράζει μόνο τα απαραίτητα, ένας στους πέντε (19%) ότι δυσκολεύεται να ανταποκριθεί στα βασικά έξοδα όπως φαγητό, υγειονομική περίθαλψη και στέγαση, και ένας στους δέκα (12%) ότι βασίζεται στην κυβερνητική στήριξη για να μπορέσει να αντεπεξέλθει οικονομικά. Η τιμή παραμένει σήμερα, με διαφορά, το σημαντικότερο αγοραστικό κριτήριο για όλα ανεξαιρέτως τα προϊόντα, ενώ 71% των ερωτώμενων εκτιμούν ότι θα παραμείνει το σημαντικότερο κριτήριο και σε τρία χρόνια από σήμερα.
Τρόφιμα, ταξίδια και τεχνολογία αντέχουν
Τρεις κατηγορίες δαπανών φαίνεται να ανθίστανται στην τάση αυτοπεριορισμού. Στα τρόφιμα -φρέσκα και κατεψυγμένα- σχεδόν τρεις στους τέσσερις καταναλωτές αναφέρουν ότι οι δαπάνες τους δεν θα αλλάξουν (58% και 53%) ή και θα αυξηθούν (16% και 18%).
Σημαντική παραμένει, επίσης, η διάθεση για ταξίδια και τουρισμό, με δύο στους τρεις καταναλωτές (67%) να αναφέρουν ότι προγραμματίζουν κάποιο ταξίδι ή διακοπές για τους επόμενους έξι μήνες και σκοπεύουν να κλείσουν εισιτήρια ή και διαμονή, ή το έχουν ήδη κάνει. Είναι, δε, χαρακτηριστικό ότι δύο στους τρεις θα δαπανήσουν τα ίδια (36%) ή περισσότερα (27%) από ό,τι ξοδεύουν συνήθως.
Τέλος, τρεις στους τέσσερις ερωτώμενοι (74%) δηλώνουν ότι σκοπεύουν να αγοράσουν προϊόντα τεχνολογίας ή ηλεκτρικές συσκευές τον επόμενο χρόνο, επιβεβαιώνοντας ότι η τεχνολογία αποτελεί πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής των καταναλωτών.
