Πλατφόρμες: Στο µικροσκόπιο της Ε.Ε.
H Ευρώπη πρωτοπορεί σχετικά µε την εφαρµογή ρυθµιστικών κανόνων σχετικά µε τη χρήση της Τεχνητής Νοηµοσύνης από τις διαδικτυακές πλατφόρµες, αλλά και γενικότερα για τις ψηφιακές υπηρεσίες που προσφέρονται µέσω του Internet. Στο πλαίσιο αυτό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απέστειλε πρόσφατα αιτήµατα παροχής πληροφοριών σχετικά µε τους κινδύνους της παραγωγικής ΤΝ σε έξι πολύ µεγάλες επιγραµµικές πλατφόρµες και σε δύο πολύ µεγάλες επιγραµµικές µηχανές αναζήτησης, δυνάµει της πράξης για τις ψηφιακές υπηρεσίες. Νωρίτερα -τον Φεβρουάριο- η Κοµισιόν απηύθυνε επίσηµα αιτήµατα παροχής πληροφοριών δυνάµει της πράξης για τις ψηφιακές υπηρεσίες στις πολύ µεγάλες επιγραµµικές µηχανές αναζήτησης Bing και Google Search, καθώς και στις πολύ µεγάλες επιγραµµικές πλατφόρµες Facebook, Instagram, Snapchat, TikTok, YouTube και X. Η Επιτροπή ζητεί από τις εν λόγω υπηρεσίες να παράσχουν περισσότερες πληροφορίες σχετικά µε τα µέτρα µετριασµού που εφαρµόζουν για κινδύνους που συνδέονται µε την παραγωγική ΤΝ, όπως οι λεγόµενες «παραισθήσεις», δηλαδή οι περιπτώσεις όπου η ΤΝ παρέχει ψευδείς πληροφορίες, η αστραπιαία διάδοση προϊόντων βαθυπαραποίησης (deepfakes) και η αυτοµατοποιηµένη χειραγώγηση υπηρεσιών που µπορεί να παραπλανήσει τους ψηφοφόρους.
Η Επιτροπή ζητεί επίσης πληροφορίες και εσωτερικά έγγραφα σχετικά µε τις εκτιµήσεις κινδύνου και τα µέτρα µετριασµού που συνδέονται µε τον αντίκτυπο της παραγωγικής ΤΝ στις εκλογικές διαδικασίες, τη διάδοση παράνοµου περιεχοµένου, την προστασία των θεµελιωδών δικαιωµάτων, την έµφυλη βία, την προστασία των ανηλίκων, την ψυχική υγεία, την προστασία των προσωπικών δεδοµένων, την προστασία των καταναλωτών και τη διανοητική ιδιοκτησία. Τα ερωτήµατα αφορούν τόσο τη διάδοση όσο και τη δηµιουργία περιεχοµένου παραγωγικής ΤΝ.
Οι εν λόγω εταιρείες πρέπει να παράσχουν τις ζητούµενες πληροφορίες στην Επιτροπή έως τις 5 Απριλίου 2024 για τα ερωτήµατα που αφορούν την προστασία των εκλογών και έως τις 26 Απριλίου 2024 για τα υπόλοιπα ερωτήµατα.
Το αίτηµα παροχής πληροφοριών αποτελεί ερευνητική πράξη που δεν προδικάζει πιθανά περαιτέρω µέτρα τα οποία ενδέχεται να λάβει η Επιτροπή. Βάσει της αξιολόγησης των απαντήσεων, η Επιτροπή θα εξετάσει τα επόµενα βήµατα. Σύµφωνα µε το άρθρο 74 παράγραφος 2 της πράξης για τις ψηφιακές υπηρεσίες, η Επιτροπή µπορεί να επιβάλλει πρόστιµα για ανακριβείς, ελλιπείς ή παραπλανητικές πληροφορίες σε απάντηση αιτήµατος παροχής πληροφοριών. Σε περίπτωση που οι πολύ µεγάλες επιγραµµικές µηχανές αναζήτησης και πλατφόρµες δεν απαντήσουν, η Επιτροπή µπορεί να αποφασίσει να ζητήσει τις πληροφορίες εκδίδοντας σχετική απόφαση. Στην περίπτωση αυτή, η µη εµπρόθεσµη απάντηση µπορεί να οδηγήσει στην επιβολή περιοδικών χρηµατικών ποινών.
Η παραγωγική ΤΝ (Gen AI) αποτελεί επίσης έναν από τους κινδύνους που ταυτοποίησε η Επιτροπή στο σχέδιο κατευθυντήριων γραµµών της σχετικά µε την ακεραιότητα των εκλογικών διαδικασιών. Στόχος των κατευθυντήριων γραµµών είναι να παρέχουν στις πολύ µεγάλες επιγραµµικές µηχανές αναζήτησης και πλατφόρµες βέλτιστες πρακτικές και παραδείγµατα πιθανών µέτρων µετριασµού των κινδύνων που σχετίζονται µε τις εκλογές, συµπεριλαµβανοµένων ειδικών µέτρων που συνδέονται µε την παραγωγική ΤΝ.
Ο κανονισµός για τις ψηφιακές υπηρεσίες
Eπίσης, σε ισχύ βρίσκεται από τις 17 Φεβρουαρίου ο κανονισµός για τις ψηφιακές υπηρεσίες, το εµβληµατικό σύνολο κανόνων της Ε.Ε. για τις ψηφιακές υπηρεσίες, το οποίο έχει ως στόχο να καταστήσει το διαδικτυακό περιβάλλον ασφαλέστερο, δικαιότερο και πιο διαφανές.
Η Μαργκρέιτε Βέστεϊγιερ, εκτελεστική αντιπρόεδρος για µια Ευρώπη Έτοιµη για την Ψηφιακή Εποχή, δήλωσε σχετικά: «Οι διατάξεις του κανονισµού για τις ψηφιακές υπηρεσίες ισχύουν για όλες τις επιγραµµικές πλατφόρµες στις οποίες έχουν πρόσβαση οι χρήστες στην Ε.Ε. Οι χρήστες, τα κράτη-µέλη και οι πλατφόρµες µπορούν πλέον να χρησιµοποιούν τα εργαλεία του κανονισµού για τις ψηφιακές υπηρεσίες για τη διαµόρφωση ενός ασφαλέστερου και πιο διαφανούς διαδικτυακού κόσµου. Πρόκειται για ένα σηµαντικό ορόσηµο, που αντικατοπτρίζει τις θεµελιώδεις αξίες και αρχές της Ε.Ε.».
Ο επίτροπος Εσωτερικής Αγοράς, Τιερί Μπρετόν, προσέθεσε τα εξής: «Από τις 17 Φεβρουαρίου, ο κανονισµός για τις ψηφιακές υπηρεσίες εφαρµόζεται σε όλες τις επιγραµµικές πλατφόρµες στην Ε.Ε. Είµαστε πανέτοιµοι για να διασφαλίσουµε την πλήρη εφαρµογή του κανονισµού για τις ψηφιακές υπηρεσίες και ενθαρρύνουµε όλα τα κράτη-µέλη να αξιοποιήσουν στο έπακρο τους νέους κανόνες µας. Η αποτελεσµατική επιβολή τους είναι καίριας σηµασίας για την προστασία των πολιτών µας από παράνοµο περιεχόµενο και για την προάσπιση των δικαιωµάτων τους».
Οι πλατφόρµες που δεν έχουν οριστεί ως πολύ µεγάλες επιγραµµικές πλατφόρµες (VLOP) ή µηχανές αναζήτησης (VLOSE), θα εποπτεύονται σε επίπεδο κράτους- µέλους από ανεξάρτητη ρυθµιστική αρχή που θα ενεργεί ως εθνικός συντονιστής ψηφιακών υπηρεσιών. Θα είναι ευθύνη των εθνικών συντονιστών ψηφιακών υπηρεσιών να διασφαλίζουν ότι οι εν λόγω πλατφόρµες τηρούν τους κανόνες. Οι εθνικοί συντονιστές ψηφιακών υπηρεσιών θα εποπτεύουν τις πλατφόρµες που είναι εγκατεστηµένες στην επικράτειά τους και θα είναι αρµόδιοι για την επιβολή του κανονισµού για τις ψηφιακές υπηρεσίες.
Οι συντονιστές ψηφιακών υπηρεσιών και η Επιτροπή θα συγκροτήσουν µια ανεξάρτητη συµβουλευτική οµάδα, το ευρωπαϊκό συµβούλιο ψηφιακών υπηρεσιών, ώστε να διασφαλιστεί ότι ο κανονισµός για τις ψηφιακές υπηρεσίες εφαρµόζεται µε συνέπεια και ότι οι χρήστες σε ολόκληρη την Ε.Ε. απολαµβάνουν τα ίδια δικαιώµατα, ανεξάρτητα από τον τόπο εγκατάστασης των επιγραµµικών πλατφορµών.
Από τα τέλη Αυγούστου του 2023, ο κανονισµός για τις ψηφιακές υπηρεσίες ήδη ισχύει για τις 19 πολύ µεγάλες επιγραµµικές πλατφόρµες (VLOP) και µηχανές αναζήτησης (VLOSE) (µε πάνω από 45 εκατοµµύρια χρήστες κατά µέσο όρο σε µηνιαία βάση), οι οποίες ορίστηκαν ως τέτοιες τον Απρίλιο του 2023. Τρεις άλλες πλατφόρµες που ορίστηκαν ως VLOP τον ∆εκέµβριο του 2023 έχουν προθεσµία έως το τέλος Απριλίου για να συµµορφωθούν µε τις αυστηρότερες υποχρεώσεις που υπέχουν δυνάµει του κανονισµού για τις ψηφιακές υπηρεσίες. Ωστόσο, θα πρέπει να συµµορφωθούν µε τις γενικές υποχρεώσεις του κανονισµού για τις ψηφιακές υπηρεσίες.
Υποχρεώσεις
Με εξαίρεση τις µικρές και πολύ µικρές επιχειρήσεις, όλες οι επιγραµµικές πλατφόρµες και µηχανές αναζήτησης θα πρέπει να συµµορφωθούν µε τις γενικές υποχρεώσεις της πράξης για τις ψηφιακές υπηρεσίες. Μεταξύ άλλων διατάξεων, θα πρέπει:
* να παρέχουν εύχρηστους µηχανισµούς που επιτρέπουν στους χρήστες ή τις οντότητες να ειδοποιούν για παράνοµο περιεχόµενο·
* να δίνουν προτεραιότητα στην επεξεργασία ειδοποιήσεων που υποβάλλονται από τις λεγόµενες «αξιόπιστες πηγές επισήµανσης παράνοµου περιεχοµένου»·
* να παρέχουν αιτιολόγηση στους χρήστες όταν το περιεχόµενό τους περιορίζεται ή αφαιρείται·
* να παρέχουν εσωτερικό σύστηµα διαχείρισης καταγγελιών, ώστε οι χρήστες να µπορούν να αµφισβητούν αποφάσεις ελέγχου περιεχοµένου·
* να ενηµερώνουν αµέσως τις αρχές επιβολής του νόµου αν αντιληφθούν πληροφορίες που εγείρουν υπόνοια ότι έχει διαπραχθεί, διαπράττεται ή ενδέχεται να διαπραχθεί ποινικό αδίκηµα το οποίο συνεπάγεται απειλή για τη ζωή ή την ασφάλεια προσώπου, µεταξύ άλλων και στην περίπτωση σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών·
* να επανασχεδιάσουν τα συστήµατά τους, ώστε να διασφαλίζουν υψηλό επίπεδο ιδιωτικότητας, ασφάλειας και προστασίας των ανηλίκων·
* να διασφαλίζουν ότι οι διεπαφές τους δεν είναι σχεδιασµένες κατά τρόπο που παραπλανά ή χειραγωγεί τους χρήστες·
* να επισηµαίνουν µε σαφήνεια τις διαφηµίσεις στις διεπαφές τους·
* να σταµατήσουν να παρουσιάζουν στοχευµένη διαφήµιση που βασίζεται στην κατάρτιση προφίλ ευαίσθητων δεδοµένων (όπως η εθνοτική καταγωγή, τα πολιτικά φρονήµατα ή ο σεξουαλικός προσανατολισµός) ή στοχεύει ανηλίκους·
* να διαθέτουν σαφείς όρους και προϋποθέσεις και να ενεργούν µε επιµελή, αντικειµενικό και αναλογικό τρόπο κατά την εφαρµογή τους·
* να δηµοσιεύουν µία φορά ετησίως εκθέσεις διαφάνειας σχετικά µε τις διαδικασίες τους που αφορούν τον έλεγχο περιεχοµένου.
Επιγραµµικές πλατφόρµες:
Alibaba AliExpress
Amazon Store
Apple AppStore
Booking.com
Google Play
Google Maps
Google Shopping
Snapchat
TikTok
Wikipedia
YouTube
Zalando
Επιγραµµικές µηχανές αναζήτησης:
Bing
Google Search
