"Πνευματικά" δικαιώματα χωρίς "υλικές" υποχρεώσεις;

Ενιαία γραμμή πλεύσης αρχίζουν να ακολουθούν σε ορισμένα σημεία «κοινών συμφερόντων» εκδότες και δημοσιογράφοι. Μετά από χρόνια μιας αόρατα επιβεβλημένης, ακαθόριστης και ανεξήγητης αντιπαλότητας, που απέρρεε μάλλον από συνδικαλιστικές επιταγές και λογικές επαγγελματικών στρατοπέδων, οι δύο πλευρές, τουλάχιστον οι θεσμικοί εκφραστές τους, δείχνουν να βρίσκουν πεδίο συνεννόησης σε δύο επιμέρους ζητήματα: τη χρηματοδότηση του Τύπου και τα Πνευματικά Δικαιώματα στο Διαδίκτυο. Το πρώτο φαίνεται λογικό, καθώς αμφότερες οι πλευρές έχουν το φυσικό συμφέρον να αντλήσουν πόρους από το κρατικό ταμείο, προκειμένου να ενισχυθεί ο παραπαίων κλάδος των εφημερίδων - πανελλήνιες, περιφερειακές και τοπικές.

ΤΟ ΔΕΎΤΕΡΟ ΖΗΤΗΜΑ είναι αρκετά περίπλοκο και αφορά τη νομοθετική ρύθμιση για την ένταξη του Κανονισμού για την απόδοση Πνευματικών Δικαιωμάτων στο ψηφιακό οικοσύστημα, μετά τον Ιούνιο του 2019, οπότε και τέθηκε σε ισχύ από την Ευρωπαϊκή  Ένωση και έναν χρόνο πριν από τη γενική και καθολική του εφαρμογή. Από την πλευρά των δημοσιογράφων, επικεφαλής των διαπραγματεύσεων έχει οριστεί η ΠΟΕΣΥ, η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ενώσεων Συντακτών, εκπρόσωποι της οποίας έχουν βρει ευήκοα ώτα στο στρατόπεδο των εκδοτών, παραδοσιακών και pyre digital players. Μια πρώτη πρόταση που έχει διαμορφωθεί, βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στο λεγόμενο «γαλλικό μοντέλο» εφαρμογής στη διανομή του νέου πνευματικού δικαιώματος για εκδότες Τύπου – δημοσιογράφους (άρθρο 15). Το μοντέλο αυτό είναι εξαιρετικά φιλικό προς τους εκδότες-δημοσιογράφους και έχει ήδη υιοθετηθεί από τις σκανδιναβικές χώρες. Τι προτείνει η ΠΟΕΣΥ; Nα δημιουργηθεί ένας ανεξάρτητος Οργανισμός Συλλογικής Διαχείρισης, ο ΟΣΔ, στον οποίο θα μετέχουν οι εκδότες Τύπου και οι δημοσιογράφοι.

Ή ΔΙΑΝΟΜΗ του πνευματικού δικαιώματος θα είναι 30% - 70%, με το 70% να οδεύει στους παραγωγούς/ δημιουργούς περιεχομένου, τους δημοσιογράφους. Στην πρόταση της ΠΟΕΣΥ αναφέρεται ρητά ότι το πνευματικό αυτό δικαίωμα είναι διαφορετικό και σαφώς διακριτό από τις μισθολογικές απολαβές και τα όσα ορίζονται ως αμοιβή στις συλλογικές ή ατομικές συμβάσεις εργασίας.

Ο ΝΕΟΣ ΑΥΤΟΣ ΟΣΔ θα διοικείται τόσο από δημοσιογράφους, δηλαδή δημιουργούς περιεχομένου με πνευματικά δικαιώματα, όσο και από εκδότες, ενώ η λειτουργία του θα διασφαλίζεται από τις συνδικαλιστικές ενώσεις, στα πρότυπα του ΕΔΟΕΑΠ, που είναι Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου. Σημαντικό μέρος της πρότασης/θέσης παραμένει η αναγκαιότητα της διασφάλισης της είσπραξης των πνευματικών δικαιωμάτων των δημοσιογράφων από τις διεθνείς πλατφόρμες (Google, Facebook, Twitter, Youtube κ.ά.).

ΑΞΙΖΕΙ ΝΑ ΤΟΝΙΣΟΥΜΕ ότι μέχρι στιγμής, η Γαλλία είναι η μόνη χώρα που έχει μεταφέρει τα μέτρα στο εθνικό της δίκαιο. Η κίνηση προκάλεσε έντονη αντίδραση από τις ψηφιακές πλατφόρμες, με την Google να ανακοινώνει πρόσφατα τεχνικές αλλαγές στην υπηρεσία προβολής ειδήσεων, αποφεύγοντας τη νομική υποχρέωση να πληρώνει τους εκδότες Τύπου για το περιεχόμενο που δημιουργούν βάσει των νέων κανόνων. Δηλαδή, πολύ απλά άλλαξε τον αλγόριθμό της, ώστε να «σερβίρει» στο χρήστη του Διαδικτύου περιεχόμενο ελεύθερο δικαιωμάτων, περιορίζοντας στο ελάχιστο τις γαλλικές ειδήσεις των εκδοτών και δημοσιογράφων. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι χρήστες του διαδικτύου στο μέλλον δεν θα μπορούν να βρουν γαλλικές ειδήσεις. Ενδεχομένως, προτεραιότητα της Google θα είναι να «σερβίρει» ειδήσεις στη γαλλική γλώσσα και γαλλικού ενδιαφέροντος από την υπηρεσία Google News, που έχει ήδη στήσει.  Ήδη η Google ανακοίνωσε στις 25 Σεπτεμβρίου ότι θα λάβει μέτρα για να συμμορφωθεί με τον νέο νόμο, αλλά δεν θα πληρώσει ούτε ένα σεντ σε ηλεκτρονικούς εκδότες. Η ανακοίνωση επικρίθηκε έντονα στη Γαλλία, τόσο από τους εκδότες όσο και από την κυβέρνηση.

Ο OLIVER SÜME, πρόεδρος της  Ένωσης Οικονομίας του Διαδικτύου, σχολιάζει: «Η νέα Οδηγία για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας επιτυγχάνει το αντίθετο από αυτό που έχει επανειλημμένως αναφερθεί ως στόχος της. Αντί των πραγματικών δημιουργών, οι μεγάλες εταιρείες συλλογικής διαχείρισης και οι εκδότες Τύπου καθώς και οι μεγάλες πλατφόρμες είναι αυτοί που επωφελούνται από αυτήν».

«Ή ΟΔΉΓΙΑ για τα πνευματικά δικαιώματα έχει τη δυνατότητα να αλλάξει το Διαδίκτυο όπως το ξέρουμε για πάντα», προειδοποίησε ο Süme. Και δείχνει μάλλον να έχει δίκιο.