Τομέας Δημοσίων Σχέσεων ΕΔΕΕ: Η επόμενη μέρα του PR είναι ανθρωποκεντρική
Τη νέα πραγματικότητα αλλά και την επόμενη ημέρα για τον κλάδο των Δημοσίων Σχέσεων αναλύουν τα μέλη της Διοικούσας Επιτροπής του Τομέα PR της ΕΔΕΕ - Δημήτρης Ρούλιας (Out of the Box), Ελένη Σουράνη (Socialdoo), Κωνσταντίνος Λιμπέρης (Palladian Communications Specialists) και Βασίλης Δασκαλόπουλος (Valuecom), σε μια εφ’ όλης της ύλης συζήτηση.
Γράφει η Σόνια Χαϊμαντά
Μετά τις αλλεπάλληλες κρίσεις στην Ουκρανία, πολέμους, γεωπολιτικές εντάσεις, ενεργειακό, ακρίβεια, πώς έχουν αλλάξει οι ανάγκες των πελατών σας για επικοινωνία κρίσης;
Κ.Λ.: Μετά την πανδημία Covid-19, που αποτέλεσε ορόσημο για την παγκόσμια κοινωνία και οικονομία, εξοικειωθήκαμε με κρίσεις υψηλής κλίμακας και παγκόσμιων διαστάσεων. Ζήσαμε για πρώτη φορά μια συνθήκη όπου η αβεβαιότητα δεν ήταν παροδική αλλά συνεχής. Από τότε, οι αλλεπάλληλες γεωπολιτικές εντάσεις, ο πόλεμος στην Ουκρανία, η ενεργειακή κρίση και το κύμα ακρίβειας εδραίωσαν μια νέα πραγματικότητα: η κρίση δεν είναι πια η εξαίρεση· είναι το πλαίσιο μέσα στο οποίο λειτουργούμε.
Ως αποτέλεσμα, οι πελάτες μας αναθεώρησαν ριζικά την αξία της πρόληψης σε σχέση με την αντίδραση. Δεν αναζητούν πλέον ένα σχέδιο επικοινωνίας «για την ώρα της φωτιάς», αλλά μια διαρκή στρατηγική ετοιμότητας που να διαπερνά όλες τις λειτουργίες του οργανισμού. Θέλουν να είναι σε θέση να αναγνωρίσουν έγκαιρα τα σημάδια μιας κρίσης, να εκπαιδεύσουν τις ομάδες τους και να έχουν ξεκάθαρη γραμμή επικοινωνίας, προτού βρεθούν στην πίεση του χρόνου και της δημόσιας κριτικής.
Ποια είναι η επίδραση της ακρίβειας και του αυξημένου κόστους (ενέργειας, logistics, πρώτων υλών) στο κόστος των υπηρεσιών PR στην Ελλάδα και πώς το διαχειρίζεστε;
Δ.Ρ.: Παρότι οι υπηρεσίες δημοσίων σχέσεων είναι κατά βάση άυλες, επηρεάζονται έμμεσα από το αυξημένο κόστος της αγοράς (ενέργεια, logistics, πρώτες ύλες) - κυρίως μέσα από τις συνεργασίες με τρίτους προμηθευτές, παραγωγές ή εκδηλώσεις.
Θεωρούμε ότι η σχέση εμπιστοσύνης με τους συνεργάτες μας έχει προτεραιότητα. Επενδύουμε, λοιπόν, στη βελτιστοποίηση διαδικασιών, στην αποδοτικότερη αξιοποίηση ανθρώπινου δυναμικού και εργαλείων και στη διατήρηση σταθερών αμοιβών, ώστε οι πελάτες μας να αισθάνονται σιγουριά και συνέπεια, ακόμα και μέσα σε ένα ασταθές οικονομικό περιβάλλον.
Με λίγα λόγια, επιλέγουμε να προστατεύσουμε την αξία της σχέσης.
Βασίλης Δασκαλόπουλος (Valuecom)
Πώς βλέπετε την επίδραση της Τεχνητής Νοημοσύνης στις πρακτικές PR; Πού βρίσκονται οι ευκαιρίες και οι κίνδυνοι;
Β.Δ.: Η Τεχνητή Νοημοσύνη αποτελεί αναμφίβολα έναν από τους σημαντικότερους σταθμούς της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης. Φέρνει τεράστιες δυνατότητες, αλλά και βαθιές ανατροπές στον τρόπο που εργαζόμαστε, επικοινωνούμε και σκεφτόμαστε.
Στο χώρο των PR, μας προσφέρει πολύτιμα εργαλεία ανάλυσης και αυτοματοποίησης, αλλά παράλληλα μας καλεί να επαναπροσδιορίσουμε τι σημαίνει ανθρώπινη δημιουργία και κρίση. Η πραγματική πρόκληση δεν είναι η τεχνολογία καθαυτή, αλλά ο τρόπος που τη χρησιμοποιούμε, γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι όλα ξεκινούν και καταλήγουν στον ανθρώπινο νου.
Στην ουσία, η τεχνητή νοημοσύνη μάς υπενθυμίζει ότι η επικοινωνία είναι μια βαθιά ανθρώπινη διαδικασία. Καμιά πλατφόρμα δεν μπορεί να κατανοήσει συνδυαστικά τις αγωνίες, τις φιλοδοξίες ή το όραμα των partners, όπως μπορεί ένας άνθρωπος με ενσυναίσθηση. Γι’ αυτό και πιστεύω πως οι ευκαιρίες της εποχής δεν βρίσκονται στην ταχύτητα αλλά στην ποιότητα της σκέψης. Η τεχνολογία μάς προσφέρει τη δύναμη των δεδομένων, ο άνθρωπος, όμως, παραμένει η πηγή του νοήματος. Και το νόημα είναι πάντα αυτό που κάνει την επικοινωνία αποτελεσματική.
Πώς η ψηφιακή παραπληροφόρηση / fake news επηρεάζει το έργο σας και ποιες στρατηγικές έχετε αναπτύξει για να την αντιμετωπίζετε;
Κ.Λ.: Η παραπληροφόρηση είναι βαθύ κοινωνικό και πολιτισμικό φαινόμενο και αποτελεί από τις πιο σύνθετες προκλήσεις της εποχής μας. Η ταχύτητα της ψηφιακής πληροφορίας καθιστά δύσκολο τον έλεγχο του περιεχομένου, όμως αναδεικνύει την επιτακτική ανάγκη για συνέπεια και διαφάνεια.
Η φιλοσοφία μας έγκειται στο ότι η πιο ουσιαστική άμυνα απέναντι στην παραπληροφόρηση είναι η διαχρονική αξιοπιστία. Ο τρόπος με τον οποίο οι πελάτες μας εκφράζονται, ενεργούν και συμπεριφέρονται σε βάθος χρόνου σύμφωνα με τις αξίες που τους εκφράζουν, είναι τελικά η ασπίδα προστασίας. Η τεχνολογία μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης. Ωστόσο, το ζήτημα είναι, κυρίως, υπόθεση παιδείας, δεοντολογίας και ενεργού συμμετοχής. Η ευθύνη η δική μας είναι να λειτουργούμε ως φίλτρο αξιοπιστίας, να προστατεύουμε την αλήθεια και να ενισχύουμε την εμπιστοσύνη ανάμεσα στους ανθρώπους και στις πηγές πληροφόρησής τους.
Η μάχη ενάντια στα fake news δεν είναι μόνο επαγγελματικό καθήκον, είναι υπεύθυνη στάση απέναντι στην κοινωνία.
Σε ποιο βαθμό οι ελληνικές επιχειρήσεις είναι διαφανείς πλέον, ως προς ESG και κοινωνική ευθύνη, και πόσο σας ζητούν/αναμένουν να είναι συμβουλευτικοί ως προς αυτά τα θέματα;
Δ.Ρ.: Τα τελευταία χρόνια βλέπουμε ότι ESG και κοινωνική ευθύνη παύουν να αποτελούν κεφάλαιο επικοινωνίας και μετατρέπονται σε πυρήνα εταιρικής στρατηγικής. Οι ελληνικές επιχειρήσεις αντιλαμβάνονται ολοένα και περισσότερο ότι η διαφάνεια δεν είναι υποχρέωση συμμόρφωσης αλλά προϋπόθεση βιωσιμότητας και κριτήριο εμπιστοσύνης.
Η στάση αυτή, βεβαίως, δεν είναι ομοιόμορφη ούτε οριζόντια. Υπάρχουν επιχειρήσεις που έχουν ενσωματώσει τη βιωσιμότητα στο σκοπό και τη λειτουργία τους με μετρήσιμους στόχους και αποτελέσματα, υπάρχουν και άλλες που βρίσκονται ακόμη στη φάση μετάβασης, αναζητώντας πως μπορούν οι δεσμεύσεις να μεταφραστούν σε πράξεις. Το θετικό είναι πως η συζήτηση έχει μετακινηθεί από το «τι πρέπει να πούμε» στο «ποιοι θέλουμε να είμαστε». Σε αυτό το πλαίσιο, ο ρόλος μας έχει επεκταθεί. Δεν περιορίζεται στο επικοινωνιακό αφήγημα όπως λέμε, αλλά αφορά τη διαμόρφωση κουλτούρας υπευθυνότητας, τη σύνδεση της βιωσιμότητας με την εταιρική ταυτότητα και την αυθεντική πρόθεση.
Η κοινωνία πλέον αξιολογεί σε μεγάλο βαθμό το αποτύπωμα μιας εταιρείας στον άνθρωπο και στο περιβάλλον. Σύμφωνα με έρευνα της Deloitte, οι καταναλωτές θεωρούν ότι η αειφορία (sustainability) σύντομα δεν θα είναι “nice-to-have”, αλλά θα αποτελεί βασική προϋπόθεση για την αγορά προϊόντων/υπηρεσιών. Και όσοι επιλέγουν τη διαφάνεια, τη συνέπεια και τη γνησιότητα, δεν ανταποκρίνονται απλώς στις απαιτήσεις της εποχής, αλλά διαμορφώνουν οι ίδιοι το μέλλον.
Κωνσταντίνος Λιμπέρης (Palladian Communications Specialists)
Πώς αλλάζει η σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ επιχειρήσεων/brands και κοινού μετά από περιόδους κρίσης;
Β.Δ.: Κάθε κρίση λειτουργεί ως ευκαιρία επανασύνδεσης ανάμεσα στις επιχειρήσεις και το κοινό τους. Σε περιόδους αστάθειας, οι άνθρωποι επανεξετάζουν τις αξίες που πρεσβεύει μια επιχείρηση, γιατί δεν αρκούνται πλέον στη ρητορική ή τις υποσχέσεις, αναζητούν αυθεντικότητα, συνέπεια και ουσιαστική παρουσία. Θέλουν να βλέπουν τις εταιρείες να αναλαμβάνουν κοινωνική ευθύνη, να ακούν τις ανάγκες του κοινού και να συμμετέχουν ενεργά στη βελτίωση των συνθηκών γύρω τους.
Σύμφωνα με το Edelman Trust Barometer 2025, το 68% των πολιτών παγκοσμίως δηλώνει ότι εμπιστεύεται περισσότερο τις επιχειρήσεις από τις κυβερνήσεις ή τα ΜΜΕ. Ωστόσο, το 62% πιστεύει ότι οι εταιρείες πρέπει να «ενεργούν με βάση κοινωνικό σκοπό, όχι μόνο οικονομικό συμφέρον».
Η εμπιστοσύνη, λοιπόν, μετατοπίζεται από την υπόσχεση στην πράξη και είναι κεφάλαιο που δεν αγοράζεται, αλλά αποδεικνύεται καθημερινά.
Ποιες μορφές επικοινωνίας θεωρείτε ότι αναπτύσσονται περισσότερο σήμερα και ποιες είναι υπερεκτιμημένες;
Κ.Λ.: Θα έλεγα ότι οι μορφές επικοινωνίας που αναπτύσσονται περισσότερο είναι εκείνες που υπηρετούν την αμεσότητα, τη συναισθηματική σύνδεση και τη σαφήνεια. Πράγματι, στη διαμόρφωση των τάσεων κάποιες «τεχνικές προδιαγραφές» είναι πιο δημοφιλείς. Για παράδειγμα, αυτήν την περίοδο η πλειοψηφία προτιμά video reels με καλό hook -που λέει και η Gen Ζ- ή vidcasts. Ωστόσο, καμιά μορφή δεν είναι από μόνη της επαρκής ή υπερεκτιμημένη. Κάθε εργαλείο αποκτά αξία μέσα από το πλαίσιο, το σκοπό και τη συνέπεια με την οποία χρησιμοποιείται. Δεν υπάρχει μια «σωστή συνταγή» για όλους, αλλά η σωστή αναλογία ανάμεσα στην ταυτότητα των επιχειρήσεων και τις ανάγκες του κοινού του, ώστε η επικοινωνία να είναι ουσιαστική και αποτελεσματική.
Πώς αντιμετωπίζετε το ζήτημα της ηθικής στη χρήση δεδομένων και προσωπικών πληροφοριών στο πλαίσιο των PR/digital marketing;
Δ.Ρ.: Στην εποχή που όλοι μπορούν να συλλέξουν πληροφορίες, ο πραγματικός differentiator είναι ποιος επιλέγει να μη χρησιμοποιήσει ό,τι δεν πρέπει. Η ηθική χρήση των δεδομένων είναι κρίσιμο θέμα και φαίνεται πως απασχολεί μεγάλο μέρος της κοινωνίας. Στο πλαίσιο των δημοσίων σχέσεων και του digital marketing, το ζήτημα της ηθικής στη χρήση δεδομένων και προσωπικών πληροφοριών αντιμετωπίζεται κατά προτεραιότητα. Οι επιχειρήσεις αναγνωρίζουν ότι η αξιοποίηση των δεδομένων πρέπει να γίνεται με απόλυτο σεβασμό στην ιδιωτικότητα του χρήστη και με πλήρη διαφάνεια. Εφαρμόζονται αυστηρές πολιτικές προστασίας δεδομένων, η συλλογή και χρήση πληροφοριών πραγματοποιούνται μόνο με τη ρητή συναίνεση του ατόμου και υπάρχει ενημέρωση για τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιούνται τα δεδομένα του. Η συμμόρφωση με το νομικό πλαίσιο, όπως το GDPR, αποτελεί τη βάση.
Παρά ταύτα, στον κόσμο των PR και του digital marketing, όπου η τεχνητή νοημοσύνη, το personalization και τα predictive models πολλαπλασιάζουν τη δύναμή μας, το ζητούμενο δεν είναι «να ξέρουμε τα πάντα για τον άνθρωπο», αλλά να τον σεβόμαστε σε κάθε “pixel”. Η ηθική δεν είναι φρένο στην καινοτομία αλλά αυτό που της δίνει νόημα και διάρκεια.
Πώς οι νέες κανονιστικές ρυθμίσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση επηρεάζουν ή θα επηρεάσουν πρακτικά τη δουλειά σας στην Ελλάδα;
Ε.Σ.: Είναι καλοδεχούμενες οι ρυθμίσεις αυτές. Γιατί είναι σημαντικό να σκεφτούμε ότι οι κανόνες αυτοί δεν έρχονται για να περιορίσουν, αλλά για να αναβαθμίσουν το επίπεδο ευθύνης και αξιοπιστίας στον δημόσιο λόγο. Η επικοινωνία είναι πράξη εμπιστοσύνης. Και οι νέοι ευρωπαϊκοί κανόνες, με την έμφαση στη διαφάνεια, τη λογοδοσία και την τεκμηρίωση, ευθυγραμμίζονται απόλυτα με αυτήν τη φιλοσοφία.
Θα χαρακτήριζα το ρυθμιστικό πλαίσιο ακόμη και ως ένα πολιτισμικό βήμα. Εκφράζει μια Ευρώπη που επιλέγει να προχωρήσει με επίγνωση, προστατεύοντας τον άνθρωπο μέσα στον ψηφιακό της μετασχηματισμό.
Δημήτρης Ρούλιας (Out of the Box)
Πώς βλέπετε το μέλλον των διακρατικών συνεργασιών στο PR - για παράδειγμα, στην εξωστρέφεια ελληνικών επιχειρήσεων ή στην προσέλκυση επενδύσεων;
Δ.Ρ.: Λαμπρό! Το βλέπω αναπόφευκτα πολυεπίπεδο, δυναμικό και ανθρωποκεντρικό, ειδικά για χώρες όπως η Ελλάδα που επιδιώκουν μεγαλύτερη εξωστρέφεια και προσέλκυση νέων επενδύσεων. Οι διεθνείς συνεργασίες στο PR λειτουργούν ως γέφυρες κατανόησης ανάμεσα σε αγορές, πολιτισμούς και επιχειρηματικά οικοσυστήματα. Για τις ελληνικές επιχειρήσεις, αποτελούν ευκαιρία να αναδείξουν την ποιότητα, την καινοτομία και τη δημιουργική σκέψη. Θα είναι ένα πολύ ενδιαφέρον πεδίο πιστεύω κι ένας νέος, διευρυμένος χώρος εποικοδομητικής επικοινωνίας.
Ποια είναι τα πιο συχνά λάθη που βλέπετε να κάνουν brands ή οργανισμοί όταν επιχειρούν να διαχειριστούν μια κρίση (όχι μόνο επικοινωνιακή αλλά ολικής εικόνας);
Ε.Σ.: Δεν θα ήθελα να μιλήσω για λάθη όπως το λέμε, γιατί συχνά κάτι τέτοιο μας δίνει χώρο για δημιουργία. Σίγουρα όμως δεν είναι πάντα όλα ρόδινα. Μια αστοχία όμως που μπορεί να επιφέρει συνέπειες κατά τη διαχείριση κρίσης, πιστεύω ότι είναι η βιασύνη, η οποία σαφώς δεν πρέπει να συγχέεται με την αμεσότητα αντανακλαστικών.
Ένα ακόμη συχνό λάθος είναι η υπερεκτίμηση του μεγέθους ενός ζητήματος στα πρώτα του στάδια - η λανθασμένη εντύπωση ότι «αν το ξέρει ένας, είναι ήδη θέμα». Στην πραγματικότητα, τη στιγμή που αρχίζει να συζητείται, έχει ήδη ξεφύγει από τον έλεγχο. Και τότε, η διαχείριση γίνεται πολύ πιο δύσκολη· εκεί ακριβώς είναι που η κρίση αρχίζει να αποκτά δημόσια διάσταση.
Είναι σημαντικό να προηγείται η κατανόηση της κατάστασης πριν από την αντίδραση και ακόμη πιο σημαντικό να έχει υπάρξει πρόληψη της κρίσης, δηλαδή προεργασία για τη διαμόρφωση ενός συνεκτικού στρατηγικού σχεδίου για τέτοιες περιπτώσεις.
Πόσο έχει επηρεαστεί ο χώρος των PR από την ανάδυση του remote work / υβριδικών εργασιακών μοντέλων και τι συνέπειες έχει αυτό στην παραγωγικότητα, στην οργάνωση και στη δημιουργικότητα;
Ε.Σ.: Ο τρόπος με τον οποίο δουλεύουμε άλλαξε κατά την περίοδο της πανδημίας, κατά την οποία έγιναν άλματα ψηφιακού μετασχηματισμού. Η αλλαγή αυτή, όμως, ήρθε για να μείνει. Σήμερα λειτουργούμε με ένα υβριδικό μοντέλο που συνδυάζει ευελιξία και φυσική παρουσία, διατηρώντας, πιστεύω, την πιο παραγωγική ισορροπία. Θα έλεγα όμως ότι το πιο σημαντικό, είτε βρισκόμαστε στο γραφείο είτε συνδεόμαστε από διαφορετικά σημεία, είναι να διατηρούμε την κουλτούρα και την επικοινωνία μας. Έχουμε όλα τα απαραίτητα εργαλεία για να δουλέψουμε, η κουλτούρα του «μαζί» είναι αυτή που συνεχίζει να μας δίνει το νόημα.
Πώς θα περιγράφατε τον «ιδανικό πελάτη» για μια εταιρεία PR σήμερα; Τι περιμένει, ποιες δεξιότητες/αξίες ζητά και πόσο καταλαβαίνει τη στρατηγική επικοινωνίας;
Κ.Λ.: Θα έλεγα μια καλή μαγιά είναι εκείνος που στέκεται με ειλικρίνεια στη σχέση μας και την αντιμετωπίζει ως μια συνεργατική διαδικασία προστιθέμενης αξίας. Δεν αναζητά απλώς γρήγορη προβολή και κατανοεί ότι τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα δεν προκύπτουν σε μια σύντομη καμπάνια, αλλά με επένδυση χρόνου, αφοσίωση, συνέπεια και προσαρμοστικότητα. Και πραγματικά, τώρα που το σκέφτομαι, τα πιο επιτυχημένα παραδείγματά μας σε συνεργασίες, είναι προϊόντα αμοιβαίου σεβασμού και ουσιαστικής σύνδεσης.
Ποιες προκλήσεις βλέπετε στην επαγγελματική κατάρτιση και επιμόρφωση στο χώρο των δημοσίων σχέσεων - είναι οι σχολές / τα μεταπτυχιακά / τα σεμινάρια επαρκή;
Δ.Ρ.: Σε ένα χώρο που κινείται με βάση την καταξιωτική θεωρία (appreciative inquiry), που εστιάζει δηλαδή στις θετικές πτυχές της ζωής μας και τις αξιοποιεί για να μεταλλάξει τις αρνητικές, η διαρκής επιμόρφωση λειτουργεί εκ των πραγμάτων σαν προϋπόθεση. Είναι ένα κομμάτι στο οποίο επενδύουμε ουσιαστικά και ποικιλοτρόπως.
Σε ό,τι αφορά τις προκλήσεις, δεν μπορώ να μην αναγνωρίσω ότι η εκπαίδευση στο χώρο των δημοσίων σχέσεων έχει εξελιχθεί σημαντικά και πολυεπίπεδα, και θα έλεγα ότι και το ενδιαφέρον έχει αυξηθεί. Ωστόσο, η πραγματική πρόκληση σήμερα ίσως είναι η αφομοίωση της γνώσης σε ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον και όχι η ανεύρεσή της. Συνεπώς, πρέπει να δίνεται ο χώρος, η γνώση αυτή να είναι βιωματική, ακόμη κι αν υπάρξουν αστοχίες στην καθημερινότητα μέχρι να φτάσουμε στο επιθυμητό αποτέλεσμα.
Πώς αντιμετωπίζετε -αν αντιμετωπίζετε σχετικό πρόβλημα- το θέμα της έλλειψης καταρτισμένου και εξειδικευμένου προσωπικού; Πώς αντιμετωπίζετε τη δυσκολία προσέλκυσης και διατήρησης ταλέντων σε ένα χώρο όπου οι αμοιβές πιέζονται και οι απαιτήσεις αυξάνονται;
Ε.Σ.: Ο κλάδος των δημοσίων σχέσεων αλλάζει ταχύτατα, με αυξανόμενες απαιτήσεις και νέες δεξιότητες που χρειάζεται να καλλιεργηθούν. Προσωπικά πιστεύω ότι αυτή η συνθήκη όχι μόνο δεν είναι πρόβλημα, αλλά αποτελεί ευκαιρία να ανακαλύψουμε και να αναδείξουμε νέα ταλέντα με αγάπη για τη στρατηγική επικοινωνία και αυτό που κάνουμε. Εμείς σαν «κίνημα λιακάδας», όπως λέμε μεταξύ μας στη Socialdoo, πιστεύουμε στην εποικοδομητική επικοινωνία και στην ουσιαστική σύνδεση. Όλα ξεκινούν από το μεράκι που έχουμε γι’ αυτό που κάνουμε, και φαίνεται πως αυτό αποδίδει. Μάλιστα, έχουμε πετύχει κι ένα πολύ σημαντικό milestone, τη διάκρισή μας εδώ και 3 συναπτά έτη ως Great Place to Work! Επομένως, επενδύοντας στην κουλτούρα μας, έχουμε καταφέρει να διαμορφώσουμε μια πολύ δημιουργική ομάδα, λειτουργούμε συνεργατικά, έχουμε πάντα διάθεση για upskilling και με σταθερό ρυθμό αυξανόμαστε και πληθαίνουμε! 
Ελένη Σουράνη (Socialdoo)
Σε ποιο βαθμό οι εταιρείες PR μπορούν να συμβάλουν στην προώθηση θεμάτων δικαιοσύνης, ισότητας, και κοινωνικής συνοχής και πού υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης στην Ελλάδα;
Κ.Λ.: Αυτή είναι μια πολύ ουσιαστική ερώτηση που υπογραμμίζει και την πραγματική δύναμη της Στρατηγικής Επικοινωνίας και των Δημοσίων Σχέσεων. Θα έλεγα ότι μπορούμε και οφείλουμε να έχουμε καθοριστική συμβολή στην προώθηση των θεμάτων δικαιοσύνης, ισότητας και κοινωνικής συνοχής, γιατί βρισκόμαστε στο σημείο όπου διαμορφώνεται ο δημόσιος διάλογος. Για εμάς η κοινωνική υπευθυνότητα δεν είναι ξεχωριστό κεφάλαιο, αλλά πυρήνας της εταιρικής ταυτότητας, τόσο της δικής μας, όσο και των πελατών μας.
Πώς αντιμετωπίζετε την πίεση για άμεσο ROI (return on investment) από τους πελάτες και πώς ισορροπείτε μεταξύ στρατηγικού μακροπρόθεσμου σχεδιασμού και άμεσων αποτελεσμάτων;
Κ.Λ.: Είναι φυσικό να υπάρχει αυτή η προσδοκία, ειδικά σε μια περίοδο σαν αυτή που διανύουμε με τις αλλεπάλληλες κρίσεις. Προσπαθούμε, πάντα, να δίνουμε στους πελάτες μας μετρήσιμα αποτελέσματα και να το τεκμηριώνουμε μέσα από τακτικά reports με δείκτες της αποτελεσματικότητας της δουλειάς μας. Είναι όμως και πάρα πολύ σημαντικό να γίνει κατανοητό και αποδεκτό ότι η αξία και η αποτελεσματικότητα της επικοινωνίας δεν αποτυπώνεται στα πρώτα νούμερα, αλλά πολλαπλασιάζεται μέσα από τη σχέση εμπιστοσύνης που χτίζεται με το χρόνο. Μετράμε αποδοτικότητα, αλλά όχι μόνο αριθμούς. Γιατί τελικά τα metrics αποτυπώνουν την απήχηση, όχι το νόημα. Και στην επικοινωνία, εκείνο που μένει δεν είναι αυτό που φαίνεται γρήγορα, αλλά αυτό που αντέχει στο χρόνο.
Ποια είναι η συμβολή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στην αντιμετώπιση του τρίπτυχου «κρίση / αμφισβήτηση / πολωτικές τάσεις» και πώς μπορούν οι εταιρείες PR να λειτουργήσουν σαν «φίλτρο» ή σαν «γέφυρα» με το κοινό;
Β.Δ.: Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν αναδιαμορφώσει ριζικά τον τρόπο με τον οποίο επικοινωνούμε, συμμετέχουμε και συνδιαλεγόμαστε. Εκφράζουν σε πραγματικό χρόνο τη σκέψη, την άποψη και τα συναισθήματα της κοινής γνώμης. Έδωσαν φωνή, ταχύτητα και άμεση πρόσβαση στην πληροφορία. Μαζί με τη δύναμη της αμεσότητας, όμως, γεννούν και ευθύνη. Γιατί αν και φαίνεται πολλές φορές αυτό που λέτε, στην πραγματικότητα δεν είναι τα ίδια τα μέσα που δημιουργούν κρίση ή πόλωση, αλλά ο τρόπος που τα χρησιμοποιούμε.
Οι εταιρείες PR φυσικά και μπορούμε να λειτουργούμε ως γέφυρα κατανόησης ανάμεσα στις επιχειρήσεις και το κοινό τους. Απλώς ο ρόλος μας δεν είναι να «φιλτράρουμε» τη δημόσια συζήτηση, αλλά να βοηθήσουμε τους partners/πελάτες μας να συμμετέχουν σε αυτήν με ειλικρίνεια, αυθεντικότητα και σεβασμό. Τα Social Media όταν αξιοποιούνται έτσι, σωστά, μπορούν να αποτελέσουν ένα χώρο σύνδεσης και μια πρώτης τάξεως ευκαιρία διαλόγου και δημιουργίας σχέσεων.
Πώς βλέπετε το ρόλο της ηγεσίας/του management των επιχειρήσεων στην επικοινωνία; Είναι κατάλληλα εξοπλισμένοι να αντιμετωπίσουν σύγχρονες προκλήσεις;
Κ.Λ.: Η ηγεσία σήμερα χρειάζεται να είναι ουσιαστική. Οι μάνατζερ καλούνται να εμπνέουν εμπιστοσύνη, να λειτουργούν με διαφάνεια και να επικοινωνούν με αυθεντικότητα. Δεν πρόκειται απλώς για το πώς μιλούν, αλλά για το πώς είναι, πώς συμπεριφέρονται στις ομάδες τους, πώς διαχειρίζονται την αβεβαιότητα, πώς μεταφράζουν τις αξίες σε πράξη. Οι σύγχρονες προκλήσεις αναδεικνύουν την ανάγκη για άτομα που συνδυάζουν λογική και συναίσθημα, στρατηγική και ενσυναίσθηση. Η επικοινωνία δεν είναι ένα παράρτημα της διοίκησης αλλά ο καθρέφτης της.
Πώς αντιλαμβάνεστε τον σημερινό κατακερματισμό της αγοράς PR - με λίγες πολύ μεγάλες εταιρείες και πολλές μικρότερες ή μονοπρόσωπες; Δημιουργεί αυτό υγιή ανταγωνισμό ή πίεση στις μικρότερες να «ρίχνουν» τις τιμές για να επιβιώσουν; Πιστεύετε ότι το σημερινό μοντέλο -με τόσο πολλές μικρές/μονοπρόσωπες εταιρείες- είναι βιώσιμο ή οδηγεί σε εξάντληση των επαγγελματιών και στην ανάγκη για αναδιάρθρωση της αγοράς;
Β.Δ.: Ο κατακερματισμός της αγοράς PR είναι μια πραγματικότητα που αντικατοπτρίζει τη δυναμική του ίδιου του κλάδου. Το ζητούμενο δεν είναι ποιος υπερέχει, αλλά πώς διαμορφώνουμε ένα οικοσύστημα συνεργειών. Η βιωσιμότητα δεν εξαρτάται από την έκταση μιας εταιρείας, αλλά από την επιχειρησιακή φιλοσοφία. Πιστεύω ότι οι εταιρείες που επενδύουν σε ποιότητα παροχών και ανθρωποκεντρική κουλτούρα, μπορούν όχι μόνο να επιβιώσουν, αλλά και να αναπτυχθούν.
Βλέπετε προοπτικές για συνεργασίες ή συγχωνεύσεις μεταξύ μικρών γραφείων ώστε να ενισχυθεί η διαπραγματευτική τους δύναμη απέναντι στις μεγάλες;
Δ.Ρ.: Εκτιμώ ότι υπάρχει προοπτική και θεωρώ ότι είναι μια θετική εξέλιξη ώστε να προκύψει ζύμωση ιδεών, κουλτούρας και εμπειρίας. Οι συνεργασίες μεταξύ μικρότερων γραφείων μπορούν να λειτουργήσουν ως πολλαπλασιαστής αξίας, να διευρύνουν ορίζοντες και να καλλιεργήσουν νέες προσεγγίσεις στην επικοινωνία.
Ποια είναι η σχέση του κλάδου με τη διαφήμιση και το digital PR; Είναι διακριτοί οι τομείς στον πελάτη ή τα κάνετε… όλα;
Ε.Σ.: Οι τομείς είναι φυσικά διακριτοί, η διαφήμιση, το digital, το PR έχουν διαφορετικούς ρόλους και εργαλεία. Όμως στην ελληνική αγορά τυγχάνει κάποιες φορές οι ρόλοι αυτοί να αλληλοσυμπληρώνονται.
Στη Socialdoo έχουμε ως σταθερή βάση μας το στρατηγικό PR και την επικοινωνία με ουσία. Από εκεί ξεκινάμε και γύρω από αυτό χτίζουμε κάθε συνεργασία. Ταυτόχρονα, στεκόμαστε δίπλα στους partners μας με απόλυτη ευελιξία, γιατί στο τέλος της ημέρας, αυτό που μετράει είναι να φέρνουμε εις πέρας το έργο με συνέπεια, ανεξάρτητα από το μέσο. Δεν είναι «να τα κάνουμε όλα», αλλά να κάνουμε το σωστό. Και αυτό, για εμάς, σημαίνει να παραμένουμε στρατηγικοί, δημιουργικοί και πάντα συνεργατικοί.
Ποιες διεθνείς τάσεις στο PR θεωρείτε ότι θα υιοθετηθούν σύντομα στην Ελλάδα και ποιες θεωρείτε ότι ήδη εφαρμόζονται με επιτυχία;
Ε.Σ.: Βλέπουμε διεθνώς την τεχνολογία, την Τεχνητή Νοημοσύνη και τα δεδομένα να αλλάζουν ριζικά τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε την επικοινωνία. Δημιουργούνται νέα εργαλεία και δυνατότητες, όμως η μεγαλύτερη πρόκληση και σαφώς η ευκαιρία, είναι να τα αξιοποιήσουμε με τρόπο που να ενισχύει και όχι να αντικαθιστά την ανθρώπινη διάσταση.
Η επόμενη μεγάλη τάση που θεωρώ ότι διαμορφώνεται διεθνώς είναι η στροφή προς την επικοινωνία με επίκεντρο τον άνθρωπο. Η ανάγκη αυτή θα γίνει, πιστεύω, όλο και πιο έντονη και στην Ελλάδα, καθώς οι επιχειρήσεις αναζητούν αυθεντικούς τρόπους να συνδεθούν με την κοινωνία και όχι απλώς να προβληθούν σε αυτήν.
Ήδη, βλέπουμε σημαντικά βήματα στο χώρο της εταιρικής υπευθυνότητας και του ESG, με οργανισμούς που αντιλαμβάνονται πως η κοινωνική συνεισφορά και η διαφάνεια δεν είναι πια κεφάλαιο επικοινωνίας αλλά στοιχείο ταυτότητας. Στη Socialdoo κινούμαστε σε αυτήν τη λογική της εποικοδομητικής επικοινωνίας, να υιοθετούμε δηλαδή ένα είδος επικοινωνίας που χτίζει σχέσεις εμπιστοσύνης, καλλιεργεί ενσυναίσθηση και παράγει θετικό αντίκτυπο. Γιατί η τεχνολογία μάς δίνει τα μέσα, αλλά ο άνθρωπος δίνει πάντα το νόημα.
