Tι σημαίνει η στροφή των Ελλήνων στα Social Media;
Να ξεκαθαρίσουμε κάτι. Όταν διενεργείται έρευνα που συμπεραίνει ότι οι Έλληνες πολίτες κάνουν στροφή στα social media, αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι γυρνούν την πλάτη στα mainstream media. Ούτε και στέκει απολύτως η επεξήγηση που δίνεται ότι οι πολίτες θεωρούν ότι «η Ενημέρωση στο Facebook, το Youtube, το Instagram ή το Tik Tok είναι κατά κύριο λόγο ανεξάρτητη». Ποια ενημέρωση και από ποια ανεξάρτητα κανάλια; Τα social media είναι ΜΜΕ; Ναι, σύμφωνα με μια άποψη ακαδημαϊκών και μάλιστα πολύ έγκριτων, τα social media μπορούν διασταλτικά να εκληφθούν ως Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, ή μάλλον ως Μέσα Μαζικής ή και Εξατομικευμένης Επικοινωνίας, για να συμπεριλάβουμε και τη διάσταση της διάδρασης ή του engagement σε αυτά. Όμως ας μας πει κάποιος πόσους δημοσιογράφους απασχολεί η Facebook (meta), τι είδους κώδικες δεοντολογίας υιοθετεί το Instagram και πόσο διασταυρώνει τις πληροφορίες του το Youtube. Πρόκειται για Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης και όχι για Citizen Journalism, ένας ξεπερασμένος όρος τον οποίο κατέρριψε η ίδια η ζωή και η δημοσιογραφική πρακτική που υπηρετείται από επαγγελματίες που κάνουν ρεπορτάζ, διασταυρώνουν πληροφορίες και λογοδοτούν στα κοινά. Ενίοτε και σε ανεξάρτητες αρχές ή και στη Δικαιοσύνη. Τα ΜΚΔ είναι σαφέστατα πηγές του Δημοσιογράφου όπως είναι τα πρακτορεία ειδήσεων, οι εκπρόσωποι της πολιτικής, επιχειρηματικής ζωής, οι ΜΚΟ και οι απλοί πολίτες.
Όταν λέμε ότι το 56% των χρηστών του Facebook μπαίνουν στην πλατφόρμα για να ενημερώνονται, όταν αναφέρουμε ότι το αντίστοιχο ποσοστό στο YouTube είναι στο 36%, όταν δίνουμε για το Viber ένα 24%, και στο Messenger άλλο ένα 23%, στο Instagram 21% και στο Twitter το 15% αυτό δεν σημαίνει ότι τα αντιμετωπίζουμε όπως την «Καθημερινή», τον «Ελεύθερο Τύπο», το Mega ή την ΕΡΤ. Θα πρέπει να επισημανθεί ότι ενδεχομένως αναζητούν να διαβάσουν ειδήσεις των συγκεκριμένων ΜΜΕ μέσα στο περιβάλλον των social media. Αυτό είναι ένα θέμα προς εξήγηση και όχι ένα ζήτημα που πρέπει να προκαλεί παρεξήγηση.
Ας δούμε πως το βλέπουν οι Ευρωπαίοι. «Οι μεγάλοι παίκτες κατ' επανάληψη δεν εφαρμόζουν κατάλληλα μέτρα για τον μετριασμό του κινδύνου. Θα αντιμετωπίσουν πρόστιμα τα οποία ανέρχονται έως και στο 6% του παγκόσμιου κύκλου εργασιών τους», είπε ο Τιερί Μπρετόν, Επίτροπος Εσωτερικής Αγοράς αναφερόμενος στον κώδικα δεοντολογίας για την παραπληροφόρηση καταρρίπτοντας τα περί πλήρους αθωότητας και ανεξαρτησίας των SOME.
Ο νέος κώδικας προβλέπει εκτενείς και ακριβείς δεσμεύσεις που πρέπει να αναλάβουν οι πλατφόρμες και η βιομηχανία για την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης και σηματοδοτεί ένα ακόμη σημαντικό βήμα προς ένα πιο διαφανές, ασφαλές και αξιόπιστο διαδικτυακό περιβάλλον.
Μαζί με την πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες που συμφωνήθηκε πρόσφατα και την επικείμενη νομοθεσία για τη διαφάνεια και τη στόχευση της πολιτικής διαφήμισης, ο ενισχυμένος κώδικας δεοντολογίας αποτελεί ουσιαστικό μέρος της εργαλειοθήκης της Επιτροπής για την καταπολέμηση της διάδοσης της παραπληροφόρησης στην Ε.Ε.
Μεταξύ των 34 υπογραφόντων μερών συγκαταλέγονται μεγάλες διαδικτυακές πλατφόρμες, όπως η Meta, η Google, το Twitter, το TikTok και η Microsoft, καθώς και πολλοί άλλοι φορείς, όπως μικρότερες ή εξειδικευμένες πλατφόρμες, ο κλάδος των διαδικτυακών διαφημίσεων, εταιρείες τεχνολογίας διαφημίσεων, ελεγκτές γεγονότων, η κοινωνία των πολιτών ή φορείς που προσφέρουν συγκεκριμένη τεχνογνωσία και λύσεις για την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης.
Συγκεκριμένα, ο νέος κώδικας περιλαμβάνει δεσμεύσεις με σκοπό:
- τη διεύρυνση της συμμετοχής: ο κώδικας δεν απευθύνεται μόνο στις μεγάλες πλατφόρμες, αλλά καλύπτει και μια ποικιλία διαφορετικών φορέων που μπορούν να συμβάλουν στον μετριασμό της εξάπλωσης της παραπληροφόρησης, είναι δε ευπρόσδεκτα να συμμετάσχουν σε αυτόν ακόμη περισσότερα υπογράφοντα μέρη
- τον περιορισμό των οικονομικών κινήτρων για τη διάδοση της παραπληροφόρησης φροντίζοντας ώστε οι πηγές παραπληροφόρησης να μην επωφελούνται από διαφημιστικά έσοδα
- την κάλυψη των νέων μεθόδων χειραγώγησης οι οποίες διαδίδουν παραπληροφόρηση, όπως οι ψεύτικοι λογαριασμοί, τα bot ή το κακόβουλο βαθιά ψευδές υλικό
- την ενδυνάμωση των χρηστών με καλύτερα εργαλεία για την αναγνώριση, κατανόηση και επισήμανση της παραπληροφόρησης
- την επέκταση του ελέγχου γεγονότων σε όλες τις χώρες της ΕΕ και σε όλες τις γλώσσες της
- τη διασφάλιση διαφάνειας στις πολιτικές διαφημίσεις
- τη βελτίωση της υποστήριξης προς τους ερευνητές παρέχοντάς τους καλύτερη πρόσβαση στα δεδομένα των πλατφορμών
- την αξιολόγηση του αντικτύπου του ίδιου του κώδικα μέσω ενός ισχυρού πλαισίου παρακολούθησης και τακτικής υποβολής εκθέσεων από τις πλατφόρμες σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο εφαρμόζουν τις δεσμεύσεις που έχουν αναλάβει·
- τη δημιουργία Κέντρου Διαφάνειας και ειδικής ομάδας με σκοπό την εύκολη και διαφανή εποπτεία της εφαρμογής του κώδικα.
