Η ετήσια αξιολόγηση του Media Pluralism Monitor (MPM) για το 2025 δίνει συνολικό δείκτη κινδύνου 63%. Η Ελλάδα κατατάσσεται στην κατηγορία μεσαίου προς υψηλού κινδύνου ως προς τον πλουραλισμό και την ελευθερία των ΜΜΕ.

Γενικό Συμπέρασμα

•  Συνολικός Δείκτης Κινδύνου: 63%
•  Κατηγορία Κινδύνου: Μεσαίος-Υψηλός (Medium-high risk)

Αναλυτικοί Δείκτες

Πίνακας Χωρών CMPF

Η παρούσα έκθεση παρουσιάζει τα αποτελέσματα της εφαρμογής του Παρατηρητηρίου του Πλουραλισμού των Μέσων Ενημέρωσης για το έτος 2024 (MPM2025) στην Ελλάδα. Το MPM είναι ένα ολιστικό εργαλείο που στοχεύει στην αξιολόγηση των κινδύνων για τον πλουραλισμό των μέσων ενημέρωσης στα κράτη μέλη της ΕΕ και σε υποψήφιες χώρες. Το MPM λαμβάνει υπόψη του νομικές, πολιτικές και οικονομικές μεταβλητές για την ανάλυση των επιπέδων πλουραλισμού σε μια δημοκρατική κοινωνία. Το Παρατηρητήριο του Πλουραλισμού των Μέσων Ενημέρωσης εφαρμόζεται, σε τακτική βάση, από το Κέντρο για τον Πλουραλισμό και την Ελευθερία των Μέσων Ενημέρωσης/ Center for Media Pluralism and Media Freedom, από το 2013/2014.

Η ανάλυση του MPM περιλαμβάνει ειδική αναφορά στη δημόσια ραδιοτηλεόραση (ΕΡΤ), εγείροντας ζητήματα που αγγίζουν τόσο την ουσία της δημόσιας αποστολής όσο και τη θεσμική της λογοδοσία. Μεταξύ άλλων επισημαίνονται:

•  Ο κομματικός χαρακτήρας του διορισμού στο Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΡΤ και το ΕΣΡ.
•  Η περιορισμένη παρουσία της αντιπολίτευσης στα δελτία ειδήσεων.
•  Η έλλειψη σαφών κριτηρίων στην κατανομή κρατικής διαφήμισης, παρά την πρόοδο του νέου Μητρώου.
•  Η χαμηλή εκπροσώπηση φύλου σε θέσεις αρχισυνταξίας (25%) και η περιορισμένη ορατότητα μειονοτικών ομάδων.
•  Οι συνεχιζόμενες πιέσεις προς δημοσιογράφους, μέσω αγωγών SLAPPs και του ανεπίλυτου ζητήματος του Predator.

Ωστόσο, υπάρχουν και θετικές εξελίξεις, όπως η ψήφιση του Νόμου για την Προστασία Μαρτύρων Δημοσίου Συμφέροντος (Απρ. 2025), η λειτουργία του Ηλεκτρονικού Μητρώου Κρατικής Διαφήμισης (Ιαν. 2025) και το Σχέδιο Δράσης για την Ασφάλεια των Δημοσιογράφων, που δημιουργούν νέο πεδίο πρωτοβουλιών.

Η ΕΡΤ έχει τη δυνατότητα να αναδειχθεί σε φορέα-πρότυπο στο ευρωπαϊκό περιβάλλον, εφόσον υιοθετήσει συγκεκριμένα μέτρα στους άξονες της διακυβέρνησης, της εσωτερικής πολυφωνίας, της διαφάνειας και της νομικής στήριξης των δημοσιογράφων. Η ευκαιρία είναι παρούσα: η εφαρμογή του European Media Freedom Act από τον Αύγουστο του 2025 και η επερχόμενη πρώτη δημόσια έκθεση προόδου το 2026 συνιστούν ορόσημα στα οποία η ΕΡΤ μπορεί – και οφείλει – να καταθέσει τεκμήρια ουσιαστικής συμμόρφωσης και θεσμικής πρωτοπορίας.

Το μιντιακό τοπίο το 2024 παρέμεινε εξαιρετικά συγκεντρωτικό, με διαρκείς ανησυχίες για την πολιτική επιρροή και τα χαμηλά επίπεδα εμπιστοσύνης των πολιτών στα μέσα ενημέρωσης (Newman et al, 2024).

•  Οι δημόσιες συζητήσεις στα μέσα κυριαρχήθηκαν από τον παρατεταμένο εκλογικό κύκλο και πολωμένα αφηγήματα για την ελευθερία του Τύπου.
•  Η αμφιλεγόμενη τοποθέτηση νέου προεδρείου στο Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης ανέδειξε εκ νέου τις ανησυχίες για την ανεξαρτησία της ρυθμιστικής αρχής.
•  Ο ψηφιακός μετασχηματισμός των μέσων ήταν αργός.
•  Οι περισσότερες επιχειρήσεις ΜΜΕ διστάζουν να υιοθετήσουν paywalls, αν και ορισμένες, όπως η Καθημερινή, πειραματίστηκαν με ήπια μοντέλα συνδρομών.
•  Η κατανάλωση ειδήσεων συνεχίζει να μετατοπίζεται σε πλατφόρμες όπως το Instagram και το TikTok, ειδικά μεταξύ των νεότερων ηλικιών, όμως οι Έλληνες εκδότες δυσκολεύονται να δημιουργήσουν ουσιαστική αλληλεπίδραση εκεί.
•  Οι κρατικές επιδοτήσεις για τηλεοπτικό περιεχόμενο μειώθηκαν σημαντικά, ενδεχομένως στρέφοντας την προσοχή σε φθηνότερο ενημερωτικό περιεχόμενο.
•  Η δημόσια ραδιοτηλεόραση ΕΡΤ επέκτεινε την απήχησή της μέσω του ERTNEWS και της πλατφόρμας streaming Ertflix, προκαλώντας επικρίσεις από ιδιωτικούς σταθμούς.
•  Παράλληλα, η συγκέντρωση ιδιοκτησίας μέσων εντάθηκε περαιτέρω με εξαγορές από ισχυρά πρόσωπα, όπως ο Ευάγγελος Μαρινάκης.
•  Παρά τις μεμονωμένες καινοτομίες, η αγορά εξακολουθεί να αντιμετωπίζει προβλήματα που σχετίζονται με την εμπιστοσύνη, την πολυφωνία και τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα.

Το 2024, η Ελλάδα βίωσε αρκετές σημαντικές νομικές, ρυθμιστικές και πολιτικές εξελίξεις που επηρέασαν το τοπίο των μέσων. Μεταξύ των βασικών νομικών εξελίξεων περιλαμβάνεται ο Νόμος 5062/2023, ο οποίος αποσκοπεί στην ενίσχυση της προστασίας των δημοσιογραφικών πηγών και στην προώθηση της ανεξαρτησίας των ΜΜΕ, αν και παραμένουν ανησυχίες για την εφαρμογή του. Επιπλέον, ο Νόμος 5095/2024 επέκτεινε τον Νόμο για την Προστασία Μαρτύρων Δημοσίου Συμφέροντος του 2022, ώστε να καλύπτει πλέον και παραβιάσεις που σχετίζονται με δωροδοκία και διαπλοκή. Η Εθνική Αρχή Διαφάνειας (ΕΑΔ), που λειτουργεί από τον Αύγουστο του 2023, διαχειρίζεται εξωτερικό κανάλι αναφορών για τέτοιες παραβιάσεις βάσει ευρωπαϊκής και εθνικής νομοθεσίας, ενισχύοντας την προστασία των μαρτύρων. Επιπλέον, εκδόθηκαν Υπουργικές Αποφάσεις που διευκρινίζουν τις διαδικασίες εφαρμογής του νόμου για τους μάρτυρες. Το ΕΣΡ συνεχίζει να αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις σχετικά με την ανεξαρτησία και τη λειτουργική του αποτελεσματικότητα, με συνεχιζόμενες ανησυχίες για πολιτικές παρεμβάσεις στη διαδικασία επιλογής των μελών του. Ο Ευρωπαϊκός Νόμος για την Ελευθερία των ΜΜΕ (EMFA), που θεσπίστηκε από την ΕΕ το 2024, εισάγει νέες υποχρεώσεις για την Ελλάδα ώστε να διασφαλιστεί μεγαλύτερη διαφάνεια στις κρατικές επιδοτήσεις προς τα ΜΜΕ και να μειωθεί η κρατική επιρροή, με στόχο την ενίσχυση της ελευθερίας του Τύπου. Ωστόσο, παρά αυτές τις νομοθετικές και ρυθμιστικές εξελίξεις, αρκετά ζητήματα παραμένουν άλυτα, όπως η συγκέντρωση ιδιοκτησίας, η έλλειψη διαφάνειας στην ιδιοκτησία των ψηφιακών ΜΜΕ, η περιορισμένη πολυφωνία, η αδύναμη εφαρμογή της νομοθεσίας, οι πιέσεις προς δημοσιογράφους και η ανεπαρκής ανεξαρτησία των ρυθμιστικών αρχών. Επιπλέον, η διαφάνεια στη χρηματοδότηση από το κράτος εξακολουθεί να αποτελεί διαρκή πρόκληση.

Θεμελιώδεις Εγγυήσεις

Ο τομέας των Θεμελιωδών Εγγυήσεων κατατάσσεται στη ζώνη μεσαίου-υψηλού κινδύνου. Σημαντικά σημεία περιλαμβάνουν:

•  Ο Νόμος 5090/2024 αποποινικοποίησε την απλή δυσφήμηση, διατηρώντας ωστόσο ποινές για την κακουργηματική δυσφήμηση. Παραμένουν ανησυχίες σχετικά με την πιθανή κατάχρηση των σχετικών διατάξεων για τη φίμωση της διαφωνίας και της ερευνητικής δημοσιογραφίας.
•  Η απουσία νομοθεσίας κατά των SLAPP (στρατηγικές αγωγές φίμωσης) αφήνει τους δημοσιογράφους ευάλωτους σε νομικές παρενοχλήσεις. Θετική εξέλιξη αποτέλεσε η απόφαση του Πρωτοδικείου Αθηνών να απορρίψει μία από τις πολλές αγωγές SLAPP που είχε καταθέσει ο πρώην διευθυντής του γραφείου του πρωθυπουργού, Γρηγόρης Δημητριάδης (επίσης ανιψιός του πρωθυπουργού), κατά μέσων ενημέρωσης και δημοσιογράφου που αποκάλυψε το σκάνδαλο λογισμικού παρακολούθησης Predator στην Ελλάδα.
•  Κανένας δημοσιογράφος δεν δολοφονήθηκε το 2024· ωστόσο, οι δολοφονίες των Γιώργου Καραϊβάζ (2021) και Σωκράτη Γκιόλια (2010) παραμένουν ανεξιχνίαστες, δημιουργώντας ένα ευρύτερο κλίμα ατιμωρησίας που ενθαρρύνει τους δράστες. Οι δημοσιογράφοι εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν σοβαρές προκλήσεις και απειλές κατά την άσκηση του επαγγέλματός τους. Φυσικές επιθέσεις από τις αστυνομικές αρχές αναδεικνύουν ένα διαρκές μοτίβο βίας και εκφοβισμού που παραμένει σε μεγάλο βαθμό αδιερεύνητο.
•  Υπογράφηκε νέα συλλογική σύμβαση εργασίας μεταξύ του Ελληνικού Δημοσίου και των δημοσιογραφικών ενώσεων, η οποία εισάγει σειρά διατάξεων για τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας των δημοσιογράφων στον δημόσιο τομέα.
•  Το βασικό ρυθμιστικό όργανο της χώρας, το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης (ΕΣΡ), συνεχίζει να δέχεται κριτική για συνεχιζόμενη πολιτική παρέμβαση –ιδίως στη διαδικασία διορισμού των μελών του– και για τη μειωμένη αποτελεσματικότητά του λόγω ανεπαρκών πόρων, μεταξύ άλλων παραγόντων.
•  Η ελληνική κυβέρνηση καταδικάστηκε για παρεμβάσεις στην έρευνα για το σκάνδαλο του λογισμικού Predator. Παράλληλα, ο Νόμος 5002/2022, που στοχεύει στην προστασία των πολιτών από λογισμικά παρακολούθησης, δεν περιλαμβάνει συγκεκριμένες διατάξεις για την προστασία δημοσιογράφων και εργαζομένων στα μέσα ενημέρωσης.

Πολυφωνία στην Αγορά

Ο τομέας της Πολυφωνίας στην Αγορά έχει αυξηθεί σε επίπεδο υψηλού κινδύνου. Σημαντικά σημεία περιλαμβάνουν:

•  Η ιδιοκτησία των μέσων ενημέρωσης παραμένει έντονα συγκεντρωμένη, με τέσσερις μεγάλους ραδιοτηλεοπτικούς ομίλους να ελέγχουν τον οπτικοακουστικό τομέα, ενώ δεν υπάρχει διαφάνεια στις διασταυρούμενες ιδιοκτησίες. Η ισχύουσα νομοθεσία (π.χ. Νόμος 3592/2007) δεν ρυθμίζει τα ψηφιακά εγγενή μέσα, επιτρέποντας την ανεξέλεγκτη επέκτασή τους.
•  Οι ψηφιακές αγορές στερούνται ρυθμιστικής εποπτείας, με παγκόσμιες πλατφόρμες όπως η Google και η Meta να κυριαρχούν στη διανομή ειδήσεων και στη διαφήμιση. Παρότι αυτό δεν αφορά αποκλειστικά τα ελληνικά μέσα, η απουσία πλαισίου φορολόγησης ή μηχανισμών δίκαιης κατανομής εσόδων επηρεάζει δυσανάλογα τα μικρότερα, περιφερειακά και ανεξάρτητα μέσα, που εξαρτώνται περισσότερο από την τοπική διαφήμιση και έχουν περιορισμένη διαπραγματευτική ισχύ με τις πλατφόρμες.
•  Η συντακτική ανεξαρτησία συνεχίζει να υποχωρεί, καθώς πολιτικά και εμπορικά συμφέροντα επηρεάζουν τις αποφάσεις των συντακτικών ομάδων. Η αδύναμη εφαρμογή των νόμων για τη διαφάνεια και οι καθυστερήσεις στην εφαρμογή του EMFA επιτείνουν τους κινδύνους.
•  Η κρατική χρηματοδότηση είναι απρόβλεπτη, με αργές εκταμιεύσεις και έλλειψη στήριξης στα ψηφιακά μέσα. Η βιωσιμότητα του έντυπου Τύπου συνεχίζει να επιδεινώνεται λόγω μειωμένων εσόδων και ανεπαρκών επενδύσεων σε εναλλακτικά επιχειρηματικά μοντέλα.

Πολιτική Ανεξαρτησία

Ο τομέας της Πολιτικής Ανεξαρτησίας κατατάσσεται στη ζώνη μεσαίου-υψηλού κινδύνου. Σημαντικά σημεία περιλαμβάνουν:

•  Τα Δημόσια Μέσα Ενημέρωσης (ΔΜΕ) της Ελλάδας συνεχίζουν να δέχονται έντονη κριτική για την επιρρέπειά τους σε πολιτική μεροληψία. Το 2024, η διοίκηση της ΕΡΤ άλλαξε, ωστόσο η διαδικασία ανέδειξε εκ νέου τον κυβερνητικό έλεγχο. Τα στοιχεία για το ποσοστό παρουσίας πολιτικών προσώπων στην ΕΡΤ το 2023 αποκαλύπτουν σημαντική ανισορροπία υπέρ της κυβέρνησης.
•  Παρά τους νέους νόμους που αποσκοπούν στη διαφάνεια της ιδιοκτησίας μέσων, η πρόοδος παραμένει ανεπαρκής. Η συγκέντρωση της ιδιοκτησίας στα μέσα ενημέρωσης παραμένει πιεστικό ζήτημα, καθώς φορείς υπεράσπισης της ελευθερίας του Τύπου επισημαίνουν ότι η «αιχμαλωσία» των μέσων ενημέρωσης είναι πολύ υψηλή στην Ελλάδα, υπονομεύοντας την πολυφωνία και περιορίζοντας τη δυνατότητα προβολής διαφορετικών πολιτικών απόψεων.
•  Η πολιτική διαφήμιση στις διαδικτυακές πλατφόρμες παραμένει αρρύθμιστη, καθώς οι πολιτικοί δεν υποχρεούνται να δηλώνουν ρητά τις σχετικές δαπάνες. Από την άλλη πλευρά, οι ίδιες οι πλατφόρμες δεν διασφαλίζουν πλήρη διαφάνεια. Ο Κανονισμός (ΕΕ) 2024/900 για τη διαφάνεια στην πολιτική διαφήμιση πρόκειται να τεθεί σε ισχύ το 2025 και στοχεύει στην αντιμετώπιση αυτών των κενών.
•  Οι εθνικές εκλογές στην Ελλάδα διεξήχθησαν τον Ιούνιο του 2023. Τα δεδομένα σχετικά με την κατανομή της κάλυψης από τα μέσα ενημέρωσης ανά πολιτικό κόμμα αναδεικνύουν την κυριαρχία των μεγάλων κομμάτων, περιορίζοντας τον πολιτικό πλουραλισμό και τη διαφορετικότητα απόψεων που φτάνουν στο κοινό.
•  Ο πολιτικός έλεγχος στα μέσα ενημέρωσης παραμένει σοβαρό ζήτημα, καθώς πολλά μέσα ανήκουν σε ισχυρούς επιχειρηματίες με στενούς δεσμούς με τη Νέα Δημοκρατία, κατευθύνοντας τη λειτουργία των μέσων με βάση πολιτικά συμφέροντα αντί για αντικειμενική και υπέρ του δημοσίου συμφέροντος δημοσιογραφία.

Κοινωνική Συμπερίληψη σε υψηλό κίνδυνο

Ο τομέας της Κοινωνικής Συμπερίληψης κατατάσσεται επίσης στη ζώνη μεσαίου-υψηλού κινδύνου. Σημαντικά σημεία περιλαμβάνουν:

•  Η πρόσβαση στα μέσα ενημέρωσης παραμένει άνιση, με υφιστάμενες ανισότητες στην ευρυζωνική κάλυψη να επηρεάζουν τις αγροτικές περιοχές, ενώ και το κόστος πρόσβασης περιορίζει τη χρήση κινητού διαδικτύου.
•  Οι ιδιωτικοί ραδιοτηλεοπτικοί σταθμοί δεν πληρούν τα πρότυπα προσβασιμότητας των ΜΜΕ για τα άτομα με αναπηρίες.
•  Η εκπροσώπηση των μειονοτήτων παραμένει περιορισμένη, με τις κοινότητες Ρομά, ΛΟΑΤΚΙ+ και μεταναστών να υποεκπροσωπούνται ή να παρουσιάζονται με αρνητικά στερεότυπα στο κυρίαρχο αφήγημα.
•  Η νομοθεσία για την καταπολέμηση της ρητορικής μίσους υφίσταται, αλλά εφαρμόζεται ανεπαρκώς.
•  Τα τοπικά και περιφερειακά μέσα ενημέρωσης αντιμετωπίζουν σοβαρή οικονομική αστάθεια, με την έλλειψη κρατικής στήριξης να οδηγεί είτε στο κλείσιμο είτε στη στροφή προς ψυχαγωγικό περιεχόμενο ως μέσο επιβίωσης.
•  Η ισότητα των φύλων στα μέσα ενημέρωσης παραμένει πρόκληση, με τις γυναίκες να υποεκπροσωπούνται σε ηγετικές θέσεις και σε ρόλους λήψης αποφάσεων στις αίθουσες σύνταξης. Δεν υπάρχουν νομικές ποσοστώσεις για την εξασφάλιση ισορροπίας φύλου στο περιεχόμενο ή στην απασχόληση στα ΜΜΕ.
•  Η εκπαίδευση στα ΜΜΕ και η παιδεία ενημέρωσης δεν ακολουθούν εθνική στρατηγική, οδηγώντας σε αποσπασματικές πρωτοβουλίες και χαμηλή εμπλοκή του κοινού στη διαδικασία επαλήθευσης πληροφοριών, γεγονός που αυξάνει την έκθεση στην παραπληροφόρηση.