ΕΙΗΕΑ: 3ο Ετήσιο Συνέδριο - «Εφημερίδες 2026: AI-Ευκαιρίες και κίνδυνοι-Η επόμενη μέρα για τον Τύπο»
Το 3ο Ετήσιο Συνέδριο της ΕΙΗΕΑ, με θέμα «ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ 2026: Τεχνητή Νοημοσύνη – Ευκαιρίες και κίνδυνοι – Η επόμενη μέρα για τον Τύπο», έθεσε στο επίκεντρο ένα κρίσιμο ερώτημα για το μέλλον του κλάδου:
Μπορεί να επιβιώσει ο Τύπος την εποχή της AI; Θα σώσει η Τεχνητή Νοημοσύνη τις Εφημερίδες ή θα τους δώσει τη «χαριστική βολή»;
Το μεγάλο «στοίχημα» για τις ελληνικές εφημερίδες είναι πλέον ξεκάθαρο, καθώς οι Έλληνες εκδότες βρίσκονται μπροστά στη μεγαλύτερη τεχνολογική και λειτουργική αλλαγή της εποχής.
Στο πρώην Δημόσιο Καπνεργοστάσιο, όπου πραγματοποιήθηκε το Συνέδριο της Ένωσης Ιδιοκτητών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών, η συζήτηση ανέδειξε ότι η τεχνητή νοημοσύνη δεν αποτελεί πια μια μακρινή υπόθεση του «αύριο». Αντίθετα, έχει ήδη μετατραπεί σε μια άμεση και καθοριστική πραγματικότητα που διαμορφώνει τον Τύπο σε κάθε επίπεδο. Εκδότες, δημοσιογράφοι, θεσμικοί παράγοντες και εκπρόσωποι ευρωπαϊκών οργανισμών συμφώνησαν πως η συζήτηση έχει μετατοπιστεί από το «αν θα χρησιμοποιήσουμε εφαρμογές ΤΝ» στο «πώς θα την εφαρμόσουμε καλύτερα»:
πώς θα ενσωματωθεί η ΤΝ στα newsroom χωρίς να υπονομεύσει την ποιότητα,
πώς θα ενισχύσει την παραγωγή χωρίς να υποκαθιστά την ανθρώπινη κρίση,
και πώς θα προστατεύσει —αντί να απειλήσει— την αξιοπιστία της ενημέρωσης.
Το κοινό συμπέρασμα ήταν σαφές: η τεχνητή νοημοσύνη έχει έρθει για να μείνει. Ωστόσο η ενσωμάτωσή της απαιτεί κανόνες, στοχευμένη εκπαίδευση, θεσμική θωράκιση και συνεχή εποπτεία, ώστε η επόμενη μέρα του Τύπου να είναι πιο σύγχρονη, αλλά εξίσου —εάν όχι περισσότερο— αξιόπιστη.
Από την έναρξη κιόλας του συνεδρίου, ο Πρόεδρος της ΕΙΗΕΑ, Νίκος Χατζηνικολάου, τόνισε πως «ο κλάδος οφείλει να αντιμετωπίσει κατάματα όλες τις προκλήσεις που δημιουργούν οι εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης». Υπογράμμισε ότι «στόχος είναι να δούμε τα προβλήματα σήμερα, τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα», επισημαίνοντας ότι η τεχνολογία αυτή «ήρθε για να μείνει, αλλά χρειάζεται κανόνες, εκπαίδευση και αναλυτική εποπτεία».
Ναι στην ΤΝ, αλλά όχι για Ενημέρωση
Κοινή παραδοχή των εκδοτών ήταν ότι εφαρμογές όπως ChatGPT, Gemini και DALL·E χρησιμοποιούνται ήδη σε διάφορα στάδια της δημοσιογραφικής διαδικασίας. Παράλληλα, επισημάνθηκε η ανάγκη αξιοποίησής τους σε τομείς όπως η επιμέλεια κειμένου, η επιλογή φωτογραφικού υλικού, η διαχείριση και παρουσίαση του περιεχομένου και το fact-checking — πάντα όμως με σαφή όρια, ώστε να μην επηρεαστεί η ποιότητα της ενημέρωσης και να αποφευχθούν στερεοτυπικές ή παραπλανητικές αποτυπώσεις.
Η Ομιλία του Παύλου Μαρινάκη – Το πλήρες θεσμικό, πολιτικό και δημοσιογραφικό πλαίσιο της νέας εποχής
Ο Υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ και Κυβερνητικός Εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης ανέβηκε στο βήμα απευθυνόμενος σε ένα κοινό που συνδύαζε, όπως είπε, «την εμπειρία δεκαετιών με το νέο αίμα της δημοσιογραφίας». Από τις πρώτες του κιόλας φράσεις ξεκαθάρισε το πλαίσιο μέσα στο οποίο κινείται η κυβέρνηση τα τελευταία χρόνια: την ανάγκη θεσμικής θωράκισης, διαφάνειας και εκσυγχρονισμού της ενημέρωσης, ειδικά σε μια εποχή όπου η τεχνητή νοημοσύνη αλλάζει τα πάντα σε πρωτοφανή ταχύτητα.
Τι επεσήμανε, τι τόνισε, τι εξήγησε – η πλήρης ανάπτυξη των θέσεών του
1. Για τον εκσυγχρονισμό της δημόσιας τηλεόρασης και το EMFA
Ο Π. Μαρινάκης υπενθύμισε ότι μόλις μια μέρα πριν το συνέδριο ψηφίστηκε το νομοσχέδιο για την ΕΡΤ και την ενσωμάτωση του European Media Freedom Act (EMFA). Τόνισε ότι στόχος είναι «η θεσμική θωράκιση της δημόσιας τηλεόρασης» και η διασφάλιση ενός νέου πλαισίου λειτουργίας, το οποίο δημιουργεί κανόνες λογοδοσίας και διαφάνειας στον τρόπο με τον οποίο παράγεται και διαχέεται η δημόσια ενημέρωση.
2. Για τα μητρώα και τη διαφάνεια στη διαφήμιση
Επανέφερε με έμφαση ένα χρόνιο πρόβλημα: ότι για πολλά χρόνια, όπως είπε, «δίνονταν κρατικές διαφημίσεις και προγράμματα σε Μέσα που δεν διέπονταν από κανέναν κανόνα», οδηγώντας σε στρέβλωση της αγοράς. Υπενθύμισε ότι πριν τα μητρώα, ένας όμιλος μπορούσε «να χρησιμοποιεί έναν δημοσιογράφο για δύο και τρεις δουλειές και στο τέλος της ημέρας να τον πληρώνει μία φορά».
Σημείωσε ότι με το EMFA θεσμοθετήθηκε πλέον διαφάνεια στη διαφήμιση: «Νομοθετήσαμε το 30% στα περιφερειακά μέσα και πλέον μια καμπάνια πριν ξεκινήσει και αφού τελειώσει δημοσιεύεται – αν δεν τηρηθούν όλα, είναι άκυρη από το Ελεγκτικό Συνέδριο».
3. Για το ανταποδοτικό τέλος της ΕΡΤ
Ο Υφυπουργός εξήγησε ότι με τη μεταφορά του ανταποδοτικού τέλους στην ΑΑΔΕ αποκαθίσταται μια στρέβλωση δεκαετιών: «9 στους 10 πολίτες πλήρωναν, κάποιοι δεν πλήρωναν ποτέ και δεν το έλεγχε κανείς». Πλέον, όπως είπε, η διαδικασία γίνεται αυτόματα και δίκαια, με σαφείς κανόνες.
4. Για τις άδειες των περιφερειακών καναλιών
Ο Π. Μαρινάκης στάθηκε ιδιαίτερα σε ένα θέμα που είχε χρόνια βαλτώσει: «23 χρόνια τα περιφερειακά κανάλια λειτουργούσαν με προσωρινές άδειες». Το χαρακτήρισε ως μια αδικία που αφορούσε όχι μόνο επιχειρήσεις, αλλά «περιουσίες ανθρώπων και επαγγελματικές στέγες εργαζομένων». Υπογράμμισε ότι η κυβέρνηση «βάζει τέλος σε αυτό τον φαύλο κύκλο», για να αποκτήσει η αγορά κανονικότητα και σταθερότητα.
5. Για τη χρηματοδότηση των ΜΜΕ και το πρόγραμμα της DG Comp
Αναφερόμενος στο νέο πρόγραμμα στήριξης των ΜΜΕ που περιμένει έγκριση από τη DG Comp, τόνισε ότι με πολιτική απόφαση έχει προβλεφθεί «η μερίδα του λέοντος να πάει στον έντυπο Τύπο». Εξήγησε ότι αυτό γίνεται για δύο λόγους:
• Γιατί έχει αντικειμενικά μεγαλύτερη ανάγκη, καθώς ο έντυπος Τύπος δοκιμάζεται περισσότερο από τις αλλαγές της εποχής.
• Γιατί χωρίς τον έντυπο Τύπο δεν μπορεί να υπάρξει σταθερό δημοκρατικό οικοσύστημα.
Όπως είπε χαρακτηριστικά:
«Χωρίς τον έντυπο Τύπο, δεν μπορώ να φανταστώ πώς μπορούμε να πορευτούμε».
6. Για την παραπληροφόρηση – η μεγαλύτερη κρίση της εποχής
Ο Μαρινάκης αφιέρωσε μεγάλο κομμάτι στην παραπληροφόρηση, λέγοντας την ατάκα που σημάδεψε την ομιλία του:
«Τα ψέματα διαδίδονται με μεγαλύτερη ταχύτητα από την τεχνητή νοημοσύνη — και ίσως οι πιο ειδικοί της τεχνητής νοημοσύνης να ζηλεύουν αυτή την ταχύτητα».
Παρέθεσε χαρακτηριστικά παραδείγματα ψευδών ειδήσεων που έφτασαν να αγγίξουν ακόμη και εθνικά ζητήματα:
– την υποτιθέμενη «νεκρή κοπέλα στον Έβρο»,
– την «ιδιωτικοποίηση του νερού» που δεν έγινε ποτέ,
– τις χειραγωγημένες αναρτήσεις στα social media με πλαστά πρόσωπα και δήθεν δηλώσεις πραγματικών ανθρώπων.
Εξήγησε ότι όλα αυτά «δεν μπορούν να γίνουν σε μια εφημερίδα», υπογραμμίζοντας την ανάγκη για επαγγελματική, ενυπόγραφη δημοσιογραφία.
Παρέθεσε μάλιστα τον Αλμπέρ Καμύ:
«Μπορεί ο ελεύθερος Τύπος να είναι και κακός»,
επισημαίνοντας όμως ότι χωρίς αυτόν δεν υπάρχει δημοκρατική σταθερότητα.
7. Για τη συνολική φιλοσοφία της κυβέρνησης στον χώρο των ΜΜΕ
Ο Υφυπουργός τόνισε ότι τα προγράμματα ενίσχυσης των τελευταίων ετών εφαρμόστηκαν «με απόλυτη αντικειμενικότητα», χωρίς υπόνοιες μεροληψίας υπέρ ή κατά κάποιου μέσου.
Έκλεισε με ξεκάθαρη τοποθέτηση για το μέλλον:
«Όσο έχω αυτή την ευθύνη, θα στηρίζουμε τον Τύπο με αντικειμενικά κριτήρια και με κανόνες. Γιατί χρειαζόμαστε έγκυρη, ποιοτική και αξιόπιστη ενημέρωση».
Δημήτρης Κιρμικίρογλου, Γενικός Γραμματέας Επικοινωνίας και Ενημέρωσης: ένα ολοκληρωμένο και μακροχρόνιο σχέδιο στήριξης του Τύπου
Ο Γενικός Γραμματέας Επικοινωνίας και Ενημέρωσης Δημήτρης Κιρμικίρογλου ανέδειξε τις διεθνείς προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα ο Τύπος: Τη ραγδαία εξάπλωση της τεχνητής νοημοσύνης, τoν ενισχυόμενο ρόλο των αλγορίθμων στην διαμόρφωση και διάδοση του περιεχομένου της ενημέρωσης, τις μεγάλες μεταβολές στο οικονομικό μοντέλο των ΜΜΕ και την εντεινόμενη μάχη απέναντι στην παραπληροφόρηση και τα υβριδικά φαινόμενα επηρεασμού. Υπογράμμισε ότι η αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων απαιτεί συνδυασμό τεχνολογικών, θεσμικών και δημοκρατικών απαντήσεων.
Αναφέρθηκε επίσης στις νέες ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες που συγκροτούν ένα ισχυρό πλαίσιο προστασίας της ενημέρωσης, όπως ο Ευρωπαϊκός Κανονισμός για την Ελευθερία των Μέσων (EMFA), οι Κανονισμοί της Ε.Ε. για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες (Digital Services Act) και για την Τεχνητή Νοημοσύνη (AI Act) και η πρωτοβουλία «European Democracy Shield», που στοχεύει στην αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης και την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των δημοκρατικών θεσμών.
Στη συνέχεια, ο κ. Κιρμικίρογλου παρουσίασε τις θεσμικές δράσεις που υλοποιεί η Ελλάδα:
• το νέο πλαίσιο Μητρώων Τύπου και Διαφάνειας,
• το Νομοσχέδιο για τον εκσυγχρονισμό της ΕΡΤ και την ενσωμάτωση του EMFA,
• την Εθνική Στρατηγική για την Παιδεία στα Μέσα, καθώς και
• τη συγκρότηση του Ελληνικού Συμβουλίου Τύπου, ενός σύγχρονου αυτορρυθμιστικού θεσμού με ευρωπαϊκές προδιαγραφές, που ενισχύει τη δεοντολογία και τη λογοδοσία στο ενημερωτικό οικοσύστημα.
Ο Γενικός Γραμματέας υπογράμμισε ότι, όπως ανέφερε και ο Υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ Παύλος Μαρινάκης, η κυβέρνηση έχει ως κεντρική προτεραιότητα ένα ολοκληρωμένο και μακροχρόνιο σχέδιο στήριξης του Τύπου, με επίκεντρο τη βιώσιμη ανάπτυξή του και την ενίσχυση της παρουσίας και του ρόλου του στη δημόσια σφαίρα. «Ο Τύπος είναι θεμέλιο της δημοκρατίας. Οι εφημερίδες, ο επαγγελματικός, ενυπόγραφος λόγος και η ποιοτική ενημέρωση αποτελούν την καλύτερη απάντηση απέναντι στην παραπληροφόρηση και στον ανώνυμο τοξικό λόγο», σημείωσε χαρακτηριστικά.
Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στη νεότερη γενιά, που αποτελεί –όπως είπε– «το μεγάλο στοίχημα της επόμενης ημέρας». Ο κ. Κιρμικίρογλου τόνισε ότι προγράμματα όπως οι «Κριτικοί Αναγνώστες» που έχουν ξεκινήσει στα σχολεία σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας και η νέα Εθνική Στρατηγική για την Παιδεία στα Μέσα έχουν στόχο «να καλλιεργήσουν την κριτική ικανότητα των παιδιών, να τα θωρακίσουν απέναντι στη σύγχυση και να τα φέρουν πιο κοντά στην έρευνα, τη διασταύρωση πληροφοριών και την αγάπη για την είδηση».
Κλείνοντας, ανέφερε ότι η Ελλάδα βρίσκεται σε μια περίοδο θεσμικής ωρίμανσης στον χώρο της Ενημέρωσης και ότι η συνεργασία πολιτείας, δημοσιογράφων, εκδοτών και ευρωπαϊκών φορέων αποτελεί κλειδί για ένα πλουραλιστικό, ανεξάρτητο και ανθεκτικό οικοσύστημα ενημέρωσης.
Η παρέμβαση του Προέδρου της Βουλής Νικήτα Κακλαμάνη
Ο Πρόεδρος της Βουλής υπογράμμισε ότι η Βουλή έχει πλέον θεσμοθετήσει επίσημα την αιγίδα του συνεδρίου, ενώ παρουσίασε το μνημόνιο συνεργασίας με το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης για την επιτάχυνση του ψηφιακού μετασχηματισμού του Κοινοβουλίου. Αναφέρθηκε στην υποστήριξη της Βουλής στο Εργοστάσιο Τεχνητής Νοημοσύνης «Φάρος», το οποίο αξιοποιεί κοινοβουλευτικό υλικό για την ανάπτυξη ελληνικού γλωσσικού μοντέλου..
Τι κάνουν οι ξένοι:
Ο José Guimarães, Εκτελεστικός Διευθυντής της European Newspaper Publishers Association (ENPA), υπογράμμισε πως «οι εκδότες θεωρούν πως οι υφιστάμενοι κανόνες δεν προσφέρουν ούτε διαφάνεια ούτε υπευθυνότητα», παράγοντες που κρίνονται «απαραίτητοι για την επιβίωση της δημοσιογραφίας». Ειδικότερα, τόνισε ότι στο πλαίσιο της ραγδαίας εισόδου της τεχνητής νοημοσύνης στον Τύπο, «η ευρωπαϊκή ρυθμιστική δομή πρέπει να ενισχυθεί, προκειμένου να θωρακίσει τη δημοσιογραφική ενημέρωση, να προστατεύσει τα πνευματικά δικαιώματα και να στηρίξει την ψηφιακή κυριαρχία της Ευρώπης».
Ο Adolfo Abalo (El País / Prisa Media) παρουσίασε τα βασικά εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης που χρησιμοποιεί ήδη ο όμιλος Prisa Media, εξηγώντας ότι η ΤΝ έχει ενσωματωθεί τόσο στη δημοσιογραφική ροή όσο και στην προστασία της ενημέρωσης. Όπως ανέφερε, ο όμιλος έχει αναπτύξει έναν AI conversational assistant που «διαβάζει» το αρχείο των μέσων της Prisa και βοηθά τους συντάκτες και τους αναγνώστες να βρίσκουν γρήγορα σχετικό περιεχόμενο. Παράλληλα αξιοποιούνται συστήματα machine-learning για brand safety και έξυπνη στόχευση διαφημίσεων, προσαρμοσμένα στο ειδησεογραφικό περιβάλλον. Τέλος, παρουσίασε το VerificAudio, ένα εξελιγμένο εργαλείο εντοπισμού audio deepfakes, που χρησιμοποιείται για την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης και την επαλήθευση αυθεντικότητας ηχητικού υλικού.
Ο Ole Reissmann (Der Spiegel) ανέφερε ότι το περιοδικό έχει υιοθετήσει ένα «διπλό δόρυ» στον αγώνα κατά της παραπληροφόρησης: αφενός εφαρμόζει συστήματα παρακολούθησης ροών περιεχομένου και προτύπων διασποράς, τα οποία εντοπίζουν γρήγορα πιθανούς μηχανισμούς παραπληροφόρησης (bots, ανόμοιες διασπορές, μοτίβα επαναλήψεων), αφετέρου έχει αναπτύξει αλγορίθμους ανίχνευσης τεχνητών/γεννημένων-με ΤΝ κειμένων και εικόνων, οι οποίοι υποστηρίζουν τους συντάκτες στην επαλήθευση προέλευσης και αξιοπιστίας του υλικού πριν από τη δημοσίευσή του.
Η ελληνική εκδοτική πραγματικότητα
Η Γεωργία Χριστοδούλου, νομική σύμβουλος της ΕΙΗΕΑ, παρουσίασε το νομικό πλαίσιο γύρω από την τεχνητή νοημοσύνη και τα ζητήματα πνευματικών δικαιωμάτων.
Ακολούθησαν παρεμβάσεις των:
• Γιώργου Δήμα, Αντιπροέδρου της ΕΙΗΕΑ,
• Σωτήρη Τριανταφύλλου, Προέδρου της ΠΟΕΣΥ,
• Δημήτρη Ηλιόπουλου, Αντιπροέδρου της ΕΝΕΔ,
• Πέννυς Καλύβα, Προέδρου της ΕΔΙΠΤ, με συντονιστή τον Μάνο Νιφλή.
Στην τρίτη ενότητα, ο Τάσος Μπούρας, Γραμματέας της ΕΙΗΕΑ, περιέγραψε την ανάγκη επιτάχυνσης του ψηφιακού μετασχηματισμού.
Ακολούθησε πάνελ με τους:
• Δημήτρη Παπαλεξόπουλο («Η Καθημερινή»),
• Ανδρέα Κουρή («Το Παρόν»),
• Ανδρέα Παναγόπουλο (Όμιλος Alter Ego Media), με συντονιστή τον Γιώργο Παγάνη.
Και η πρώτη επιτροπή για το ΑΙ στα ΜΜΕ
Ο Dr Ανδρέας Παναγόπουλος ανακοίνωσε ότι στον Όμιλο Alter Ego Media έχει συσταθεί ειδική επιτροπή τεχνητής νοημοσύνης, στην οποία συμμετέχει και ο ίδιος, η οποία θα διαμορφώσει κανόνες, εφαρμογές και εργαλεία αξιοποίησης της ΤΝ στο συντακτικό έργο, στη ροή παραγωγής και στη δημοσιογραφική τεχνική.
