Το μέσον είναι το μήνυμα αλλά …μέχρις ενός σημείου

Στην εποχή της Πληροφορικής και των Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας, ο σπουδαίος Καναδός θεωρητικός της επικοινωνίας Marshall McLuhan, διατύπωσε ένα δόγμα που εξακολουθεί να αποτελεί πηγή έμπνευσης και αντικείμενο έρευνας και συζήτησης και σήμερα. Το δόγμα του McLuhan, που αναφέρει ότι "το μέσον είναι το μήνυμα," αποτελεί ένα από τα βασικά θεωρητικά κείμενα της επικοινωνιακής επιστήμης και ανοίγει πολλά παράθυρα για τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε την επικοινωνία στον σύγχρονο κόσμο.

Είναι σημαντικό να αντιληφθούμε το βάθος της σημασίας του: Το περιεχόμενο ενός μηνύματος δεν περιορίζεται στα λόγια που χρησιμοποιούνται, αλλά περιλαμβάνει επίσης τον τρόπο που αυτό το μήνυμα παρουσιάζεται και μεταδίδεται. Συνεπώς, το μέσο που χρησιμοποιείται για να μεταδοθεί ένα μήνυμα επηρεάζει σημαντικά τον τρόπο που το μήνυμα αντιλαμβάνεται και ερμηνεύεται από το κοινό.

Είτε πρόκειται για την Τηλεόραση, το Διαδίκτυο, το Ραδιόφωνο, είτε για άλλη πλατφόρμα όπως το Facebook, το Youtube, το Instagram και το Tik Tok, δεν μεταφέρουν αυτά τα κανάλια τα ίδια μηνύματα, αλλά διαμορφώνουν επίσης τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο και τα γεγονότα.

Σε μια εποχή όπου οι πληροφορίες πλημμυρίζουν τον ψηφιακό μας κόσμο και οι επικοινωνίες διαμορφώνονται από ποικίλα μέσα, το δόγμα του McLuhan παραμένει εξαιρετικά επίκαιρο. Είναι καθήκον μας να κατανοήσουμε πώς τα μέσα που χρησιμοποιούμε επηρεάζουν την κοινωνική μας πραγματικότητα και να είμαστε ενεργοί συμμετέχοντες στον διάλογο για το πώς θέλουμε να διαμορφώνεται. Και πράγματι έχει ανοίξει ξανά η συζήτηση για τον τρόπο που τα ΜΜΕ  μεταμορφώνονται σε ένα κανάλι μεγαλύτερο από ένα απλό μέσο μεταφοράς πληροφοριών.

Πρέπει να παραδεχθούμε ότι η επικοινωνία αποτελεί θεμέλιο λίθο της Κοινωνίας και είναι εξαιρετικά σημαντική στον σύγχρονο κόσμο. Διαμορφώνει τις αντιλήψεις μας, τις πολιτικές μας πεποιθήσεις και την προσέγγισή μας σε πολλά θέματα. Ωστόσο όταν μπροστά από την επικοινωνία μπαίνει το πολιτικό πρόσημο θα πρέπει σαφέστατα να τη διακρίνουμε από την εμπορική επικοινωνία, δεδομένου ότι δεν είναι δυνατόν και αποδεκτό να προσπαθούμε να «πουλήσουμε» πολιτικές, ιδέες και αξίες με όρους ανταγωνισμού και κατανάλωσης.

Η πολιτική επικοινωνία αποτελεί τον τρόπο με τον οποίο οι πολιτικοί και οι πολιτικές οντότητες επικοινωνούν με το κοινό και μεταφέρουν τα μηνύματά τους. Η σημασία της πολιτικής επικοινωνίας δεν μπορεί να υποτιμηθεί, καθώς αποτελεί τον βασικό μηχανισμό μέσω του οποίου οι πολίτες ενημερώνονται για τα πολιτικά ζητήματα και συμμετέχουν στη διαδικασία λήψης αποφάσεων.

Οι διαφορές μεταξύ πολιτικής και εμπορικής επικοινωνίας είναι σημαντικές. Η εμπορική επικοινωνία επικεντρώνεται στην προώθηση προϊόντων και υπηρεσιών με σκοπό την αύξηση των πωλήσεων και των κερδών. Στην προσπάθειά της να αναπτύξει σχέση και να ρίξει «γέφυρες» στον καταναλωτή, πολλές φορές χρησιμοποιεί την ανταγωνιστική ψυχολογία και την δημιουργία επιθυμιών για την απόκτηση ενός προϊόντος ή υπηρεσίας.

Αντίθετα, η πολιτική επικοινωνία αφορά θέματα που επηρεάζουν το κοινό συμφέρον, όπως πολιτικές αποφάσεις, κοινωνικές αξίες και κατευθύνσεις της Κοινωνίας. Δεν θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως προϊόν προς πώληση, αλλά ως διάλογος μεταξύ των πολιτικών φορέων και των πολιτών για τη λήψη σημαντικών αποφάσεων.

Μια από τις σημαντικές αρχές της πολιτικής επικοινωνίας είναι η διαφάνεια. Οι πολίτες πρέπει να έχουν πρόσβαση σε πληροφορίες και να είναι ενήμεροι για τις πολιτικές διαδικασίες και τις αποφάσεις που τους αφορούν. Η επικοινωνία πρέπει να είναι ανοιχτή και διαφανής, ενισχύοντας την εμπιστοσύνη των πολιτών προς τους πολιτικούς φορείς.

Στην πολιτική επικοινωνία, δεν πρέπει να εφαρμόζονται τα τεχνάσματα του εμπορίου, όπως η υπερβολή, η προπαγάνδα και η δημιουργία ψευδαισθήσεων. Αντίθετα, η πολιτική επικοινωνία πρέπει να βασίζεται στα γεγονότα, την ανάλυση και την ανοικτή συζήτηση.

Είναι σημαντικό να αντιλαμβανόμαστε ότι οι πολιτικές αποφάσεις επηρεάζουν τη ζωή των ανθρώπων και την Κοινωνία στο σύνολό της. Επομένως, δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται τα «τρικ» της αγοράς για να επηρεαστούν οι αποφάσεις τους ούτε να γίνεται υπερχρήση των εμπορικών καναλιών όπως είναι τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης.

Η πολιτική επικοινωνία πρέπει να είναι ενημερωτική, εποικοδομητική και διαφωτιστική. Οι πολίτες πρέπει να ενημερώνονται για τα πολιτικά ζητήματα και να έχουν τη δυνατότητα να εκφράζουν τις απόψεις τους. Η ανοιχτή συζήτηση και ο διάλογος είναι απαραίτητες παράμετροι για τη λήψη ενημερωμένων και αντικειμενικών αποφάσεων.

Συνεπώς η πολιτική επικοινωνία διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στη δημοκρατική διαδικασία και την καλή διακυβέρνηση. Δεν πρέπει να τη μπερδεύουμε με την εμπορική επικοινωνία, και η εφαρμογή των τεχνικών του εμπορίου σε αυτήν τη σφαίρα είναι ξένη και παρεπίδημη  για την Κοινωνία και τη δημοκρατία. Η πολιτική επικοινωνία πρέπει να υποστηρίζεται από τη διαφάνεια, την ενημέρωση και τον ανοιχτό διάλογο, προκειμένου να εξυπηρετεί το κοινό συμφέρον και τη δημοκρατία. Όλα τα άλλα είναι διαφήμιση για εσωτερική κατανάλωση.