Οδηγίες χρήσης για «τυχερούς» διαφημιζόμενους

Γράφει η ΣΟΝΙΑ ΧΑΪΜΑΝΤΑ

Πέρα από τα γνωστά περί τακτοποίησης του χάους και του τοπίου της σχετικής αγοράς, οι άνθρωποι του χώρου θεωρούν ότι η απόφαση της Επιτροπής Εποπτείας και Ελέγχου Παιγνίων (ΕΕΕΠ), για τη ρύθμιση θεμάτων διαφήμισης και επικοινωνίας τυχερών παιγνίων, η «βίβλος» της διαφήμισης του τζόγου, κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση. Ωστόσο υπάρχουν ακόμη αρκετές αχαρτογράφητες περιοχές, που μένει να οριοθετηθούν όταν «τελεσιδικήσει» η Πολιτεία αναφορικά με τη στάση της για το online betting.

Σύμφωνα με την Επιτροπή, σκοπός των ρυθμίσεων αυτών είναι η εξασφάλιση ενός ιδιαίτερα αυστηρού επιπέδου προστασίας των καταναλωτών σε σχέση με τη διαφήμιση των τυχερών παιχνιδιών. Προφανώς, θα εννοεί του συνόλου της αγοράς των τυχερών παιχνιδιών, μιας και η κατάσταση θεωρείται ακόμη «ιδιαίτερη» - έως και ερμαφρόδιτη από μερικούς, με δεδομένο το θεσμικά κατοχυρωμένο μονοπωλιακό χαρακτήρα του ΟΠΑΠ και την παράλληλη δράση των 24 προσωρινά αδειοδοτημένων εταιρειών online betting. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Με την απόφαση αυτή ορίζονται οι γενικές αρχές που διέπουν τέτοιου είδους δραστηριότητες και ρυθμίζονται τα θέματα σχετικά με την εμπορική επικοινωνία και τη διαφήμιση των τυχερών παιγνίων. Όμως ακόμη εκκρεμεί η υπόθεση των εταιρειών που δραστηριοποιούνται στο online στοίχημα και τοποθετούνται απέναντι και ανταγωνιστικά στον ΟΠΑΠ μετά την προσωρινή αδειοδότηση 24 εταιρειών.

Θυμίζουμε ότι το 2011 οι μεγάλες διεθνείς εταιρείες του χώρου αποχώρησαν, καθώς δεν μπορούσαν να λειτουργήσουν σε ασαφές νομικό πλαίσιο ούτε ήθελαν να πληρώσουν τα αναδρομικά. Πήραν όμως άδειες εταιρείες που μέχρι τότε δεν είχαν δραστηριότητα και ακολούθως «αγόρασαν» άλλες παράνομες, νομιμοποιώντας τες σε απόλυτο βαθμό. Έτσι σήμερα εκτιμάται ότι ο τζίρος στο νόμιμο online είναι της τάξης των 15 δισ. ευρώ, ενώ περίπου 10 δισ. υπολογίζεται ο τζίρος στο παράνομο -χωρίς άδεια- online.

Οι μεγαλύτερες εταιρείες του αδειοδοτημένου online είναι οι bet365, sportingbet, stoiximan, playbet και πάρα πολλοί άλλοι που συνεχώς εισέρχονται στην αγορά. Αρκετοί από αυτούς έχουν διπλή ιδιότητα, αφενός του κατόχου άδειας στοιχηματικών παιχνιδιών και αφετέρου του υποδοχέα διαφήμισης του μεγάλου παίκτη που είναι ο ΟΠΑΠ ο οποίος -σημειωτέον- πλέον διαφημίζει και το «Πάμε ΣΤΟΙΧΗΜΑ», που παίζεται μέσω του smartphone, του tablet ή του υπολογιστή (www.pamestoixima.gr).

Τα βασικά στοιχεία

Όλα αυτά λοιπόν έρχεται να ρυθμίσει η απόφαση (ΦΕΚ/B/1368) της Επιτροπής Εποπτείας και Ελέγχου Παιγνίων (ΕΕΕΠ), οι πιο αδρές γραμμές της οποίας είναι:

Η εμπορική επικοινωνία σε γενικές γραμμές δεν πρέπει:
• να απευθύνεται σε ανήλικους, να αποσκοπεί στην ενίσχυση της ροπής των καταναλωτών προς τα τυχερά παιχνίδια,
• να χρησιμοποιεί γνωστά και διάσημα πρόσωπα, να εκμεταλλεύεται την έλλειψη ειδικών γνώσεων των καταναλωτών για τις πιθανότητες επιτυχίας και συμμετοχής στα κέρδη,
• να μεταδίδει το μήνυμα ότι τα τυχερά παιχνίδια είναι μέσο πλουτισμού ή τρόπος διαφυγής από τις οικονομικές δυσκολίες, να υιοθετεί αθέμιτες εμπορικές πρακτικές όπως παραπλανητικές πράξεις, καθώς και επιθετικές εμπορικές πρακτικές,
• να προβάλλει τη συμμετοχή στα παίγνια ως μέσο επένδυσης,
• να χρησιμοποιεί πρότυπα ισχυρής επικοινωνιακής διείσδυσης, όπως για παράδειγμα γνωστά και διάσημα πρόσωπα, να προσβάλλει τα χρηστά ήθη,
• να ενθαρρύνει κάθε είδους διακρίσεις και κυρίως, αυτές που αφορούν την εθνικότητα, τη θρησκεία, το φύλο και την ηλικία,
• να προβάλλει με άμεσο ή έμμεσο τρόπο οποιαδήποτε υπηρεσία ή δυνατότητα παροχής πίστωσης προς τους παίκτες, προκειμένου αυτοί να συμμετέχουν στη διεξαγωγή των παιγνίων και
• να προσβάλλει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και ακεραιότητα.

Επίσης, ορίζεται ότι απαγορεύεται η συγκεκαλυμμένη ή έμμεση διαφήμιση τυχερών παιχνιδιών, ενώ στη διαφήμιση πρέπει να αναφέρονται τηλεφωνικές γραμμές και πηρεσίες υποστήριξης για την απεξάρτηση από τον εθισμό στα τυχερά παιχνίδια.

Προστασία του Καταναλωτή

Η εμπορική επικοινωνία πρέπει να εντάσσεται σε ένα αυστηρό πλαίσιο προστασίας των καταναλωτών στον τομέα των παιγνίων και, σε κάθε περίπτωση, επιβάλλεται να είναι λελογισμένη, να περιορίζεται αυστηρά σε ό,τι απαιτείται προκειμένου οι καταναλωτές να κατευθύνονται στα νόμιμα δίκτυα παιγνίων και να προάγει το υπεύθυνο παιχνίδι. Η διαφήμιση δεν πρέπει να αποσκοπεί στην ενίσχυση της ροπής των καταναλωτών προς τα παίγνια μέσω της ενθάρρυνσης της ενεργού συμμετοχής τους σε αυτά, καθιστώντας, μεταξύ άλλων, κοινότοπα τα παίγνια ή προβάλλοντας μια θετική εικόνα σε σχέση με το γεγονός ότι τα πραγματοποιούμενα έσοδα προορίζονται για δραστηριότητες γενικού ενδιαφέροντος ή ακόμα, αυξάνοντας τη δύναμη έλξης των παιγνίων μέσω διαφημιστικών μηνυμάτων που προβάλλουν παραπλανητικώς σημαντικά κέρδη. Ο πάροχος εκπονεί το σχέδιο της εμπορικής επικοινωνίας και οργανώνει τις αντίστοιχες ενέργειες που το υλοποιούν, λαμβάνοντας υπόψη τις αρχές του υπεύθυνου παιχνιδιού καθώς και εκείνες που τυχόν αναφέρονται στους Ειδικούς Κανονισμούς Παιγνίων. Η εμπορική επικοινωνία πρέπει να βρίσκεται σε πλήρη εναρμόνιση με τις διατάξεις του κανονισμού κατά την παραγωγή, διάθεση, προώθηση και προβολή των ενεργειών της. Η εμπορική επικοινωνία δεν πρέπει να απευθύνεται σε άτομα ηλικίας κάτω των 18 ετών και πρέπει να αναφέρει ρητά τις κατηγορίες προσώπων που απαγορεύεται να συμμετέχουν στη διεξαγωγή παιγνίων, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις. Η συμμετοχή σε παίγνιο είναι αποτέλεσμα ελεύθερης και ανεξάρτητης προσωπικής επιλογής, η οποία πρέπει να πραγματοποιείται χωρίς πρόκληση ή παρακίνηση (unstimulated gambling).

Τα do’s και τα don’t

• Η απευθείας εμπορική επικοινωνία επιτρέπεται σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 4070/2012 (Α΄ 82) καθώς και τις διατάξεις του Ν. 3471/2006 (Α΄ 133), όπως κάθε φορά ισχύουν.

Η εμπορική επικοινωνία δεν πρέπει:
• Να υιοθετεί αθέμιτες εμπορικές πρακτικές όπως παραπλανητικές πράξεις, παραλείψεις καθώς και επιθετικές εμπορικές πρακτικές, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 9 του Ν. 2251/1994 (Α΄ 191), όπως ισχύει.
• Να παρουσιάζει θετική εικόνα αναφορικά με το γεγονός ότι μέρος ή το σύνολο των εσόδων από τα παίγνια προορίζονται για δραστηριότητες γενικού ή κοινωφελούς ενδιαφέροντος.
• Να εκμεταλλεύεται την έλλειψη ειδικών γνώσεων των καταναλωτών όσον αφορά τις πιθανότητες επιτυχίας και συμμετοχής στα κέρδη.
• Να υποδηλώνει ότι οι δεξιότητες, οι ικανότητες, η συχνότητα συμμετοχής του παίκτη μπορεί να επηρεάσουν θετικά το αποτέλεσμα των παιγνίων και πρέπει να περιγράφει, με σαφήνεια, ότι η επιτυχία είναι, καθαρά, θέμα τύχης.
• Να προβάλλει τη συμμετοχή στα παίγνια ως μέσο επένδυσης.
• Να χρησιμοποιεί πρότυπα ισχυρής επικοινωνιακής διείσδυσης, όπως για παράδειγμα γνωστά και διάσημα πρόσωπα ή να περιέχει δηλώσεις, οι οποίες να υποδηλώνουν ότι η συμμετοχή στα παίγνια συνέβαλε στην επιτυχία τους.
• Να προβάλλει τη συμμετοχή στα παίγνια ως κριτήριο κοινωνικής αποδοχής, προσωπικής ή οικονομικής επιτυχίας.
• Να μεταδίδει το μήνυμα ότι τα παίγνια είναι μέσο πλουτισμού ή τρόπος διαφυγής από τις οικονομικές δυσκολίες και να υποδηλώνει ότι η συμμετοχή σε αυτά μπορεί να προσφέρει λύση σε προσωπικά ή επαγγελματικά προβλήματα.
• Να υποδηλώνει ότι η συμμετοχή στα παίγνια μπορεί να αποτελέσει προτεραιότητα στη ζωή, πριν από την οικογένεια, τους φίλους, τις επαγγελματικές και μορφωτικές υποχρεώσεις.
• Να υποδηλώνει ότι η συμμετοχή στα παίγνια μπορεί να ενισχύσει τις προσωπικές ιδιότητες, όπως, ενδεικτικά, να βελτιώσει την εικόνα, να τονώσει την αυτοπεποίθηση ή να αποτελέσει μέσο απόκτησης ανωτερότητας, αναγνώρισης ή θαυμασμού.
• Να προσβάλλει τα χρηστά ήθη και να ενθαρρύνει κάθε είδους διακρίσεις και κυρίως, αυτές που αφορούν την εθνικότητα, τη θρησκεία, το φύλο και την ηλικία.
• Να συνδέει τα παίγνια με τη χρήση ουσιών, να υποκρύπτει βία, σεξουαλική εκμετάλλευση ή να παρακινεί σε παράνομη δραστηριότητα.
• Να προβάλλει με άμεσο ή έμμεσο τρόπο οποιαδήποτε υπηρεσία ή δυνατότητα παροχής πίστωσης προς τους παίκτες, προκειμένου αυτοί να συμμετέχουν στη διεξαγωγή των παιγνίων.
• Να προσβάλλει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και ακεραιότητα, να περιέχει ή/και να υπαινίσσεται στοιχεία που μπορεί να οδηγήσουν σε αντικοινωνική ή βίαιη συμπεριφορά ή να ενθαρρύνει συμπεριφορές επιζήμιες για την υγεία και ασφάλεια.
• Οι εμπορικές ανακοινώσεις πρέπει να αναγνωρίζονται αμιγώς και σαφώς ως τέτοιες, οποιαδήποτε μορφή έχουν και οποιοδήποτε μέσο χρησιμοποιείται για την προβολή και προώθησή τους. Η συγκεκαλυμμένη ή έμμεση διαφήμιση δεν επιτρέπεται.
• Στην εμπορική επικοινωνία δεν επιτρέπεται να συμμετέχουν άτομα που έχουν ή που φαίνονται να έχουν ηλικία μικρότερη εκείνης που προβλέπεται από το νόμο ως ηλικιακό όριο συμμετοχής στα παίγνια.
• Όταν οι εμπορικές ανακοινώσεις αναρτώνται σε εξωτερικούς χώρους (outdoor) o πάροχος λαμβάνει μέτρα, ώστε να εξασφαλίζεται ότι οι χώροι αυτοί είναι μακριά από σχολεία, φροντιστήρια και, γενικά, ιδρύματα και εγκαταστάσεις στις οποίες συχνάζουν άτομα ηλικίας κάτω του επιτρεπόμενου ορίου συμμετοχής στα παίγνια.
• Οι εμπορικές ανακοινώσεις εξωτερικής ή εσωτερικής σήμανσης πραγματοποιούνται αποκλειστικά σε χώρο ο οποίος έχει προβλεφθεί για το σκοπό αυτό σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις.
• Οι εμπορικές ανακοινώσεις μέσω ραδιοτηλεοπτικών μεταδόσεων, πραγματοποιούνται αποκλειστικά σε χρόνο ο οποίος έχει προβλεφθεί για το σκοπό αυτό σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις και συμμορφώνονται με τα προβλεπόμενα στην παράγραφο 3 του άρθρου 10 του Π.Δ 109/2010 (Α 190) περί Όρων και Προϋποθέσεων μετάδοσης Τηλεοπτικών Διαφημίσεων, όπως ισχύει.
• Οι εμπορικές ανακοινώσεις δεν επιτρέπεται να επιδιώκουν την προσέλκυση των παικτών στη διεξαγωγή παιγνίων μέσω της παροχής κάθε είδους δώρων και εκπτώσεων στο κόστος συμμετοχής. Από την απαγόρευση αυτή, εξαιρούνται η παροχή δωρεάν συμμετοχών, ως μέρος των κερδών ή/και η χρήση εκπτώσεων ή άλλων κινήτρων στο πλαίσιο προγραμμάτων πιστότητας (loyalty programs).

Η Εμπορική Επικοινωνία πρέπει υποχρεωτικά:

• Να αναφέρει ρητά τον αρμόδιο ρυθμιστή για την εποπτεία της λειτουργίας και διεξαγωγής των παιγνίων, δηλαδή την Επιτροπή Εποπτείας και Ελέγχου Παιγνίων (ΕΕΕΠ).
• Να αναφέρει ρητά ότι πρόκειται για τυχερό παίγνιο.
• Να αναφέρει ρητά το επιτρεπόμενο όριο ηλικίας για τη συμμετοχή στη διεξαγωγή παιγνίων.
• Να αναφέρει τις τηλεφωνικές γραμμές ή/και τις λοιπές υπηρεσίες υποστήριξης για την απεξάρτηση από τον εθισμό στα παίγνια.
• Να αναφέρει ρητά ότι η συχνή συμμετοχή στα παίγνια μπορεί να εκθέτει τους συμμετέχοντες στον κίνδυνο του εθισμού και στην απώλεια περιουσίας.

Η διαδικασία

Ο πάροχος γνωστοποιεί στην ΕΕΕΠ το Σχέδιο Εμπορικής Επικοινωνίας, που περιλαμβάνει και τις κάθε είδους ενέργειες προβολής, το αργότερο 90 ημέρες πριν από την προβλεπόμενη ημερομηνία έναρξης υλοποίησής του. Ενδεχόμενες τροποποιήσεις του προϋπολογισμού ή των ενεργειών του Σχεδίου Εμπορικής Επικοινωνίας πρέπει να γνωστοποιούνται στην ΕΕΕΠ, το αργότερο 10 ημέρες πριν από την έναρξη υλοποίησής τους. Το Σχέδιο Εμπορικής Επικοινωνίας πρέπει να περιέχει πληροφορίες για τη γενική στρατηγική και τους στόχους της εμπορικής επικοινωνίας, τα μέσα που θα χρησιμοποιηθούν, την τεκμηρίωση επίτευξης του αποκλειστικού σκοπού να κατευθυνθούν οι παίκτες προς τα ελεγχόμενα νόμιμα δίκτυα διεξαγωγής παιγνίων, την εκτίμηση του κόστους υλοποίησης της εμπορικής επικοινωνίας, και παρέχει στην ΕΕΕΠ κάθε άλλη πληροφορία που θα ζητηθεί από την Αρχή. Το Σχέδιο Εμπορικής Επικοινωνίας συνοδεύεται από Υπεύθυνη Δήλωση του παρόχου ότι είναι σύμφωνο με τις διατάξεις του κανονισμού, με εκείνες που τυχόν αναφέρονται στους Ειδικούς Κανονισμούς Παιγνίων και με τις σχετικές νομοθετικές διατάξεις.

Η ΕΕΕΠ μπορεί να απευθύνει προς τους παρόχους οδηγίες και συστάσεις σε σχέση με την Εμπορική Επικοινωνία και να επιβάλλει την άμεση διακοπή οποιασδήποτε ενέργειας εμπορικής επικοινωνίας, η οποία αντίκειται στον κανονισμό και στις κείμενες διατάξεις.

Αρχεία

Ο πάροχος οφείλει να τηρεί τα σχετικά με την υλοποίηση του σχεδίου επικοινωνίας αρχεία σε μέσα που επιτρέπουν την αποθήκευση των πληροφοριών με μορφή και τρόπο που διασφαλίζει την άμεση και εύκολη πρόσβαση της ΕΕΕΠ σε αυτά κατά τον τρόπο και χρόνο που αυτή προσδιορίζει. Τα αρχεία διατηρούνται για όσο χρόνο προβλέπεται από τις κείμενες διατάξεις. Ειδικότερα, πρέπει να τηρεί:
• Τις μορφές της εμπορικής επικοινωνίας που πραγματοποιήθηκε και τις αντίστοιχες δαπάνες.
• Έρευνες και μελέτες που διεξάγονται στο πλαίσιο του Σχεδίου Εμπορικής Επικοινωνίας.
• Στοιχεία που αφορούν την καταγραφή καταγγελιών, παραπόνων, αιτημάτων ή ερωτημάτων του κοινού σχετικά με την υλοποίηση του σχεδίου Εμπορικής Επικοινωνίας και των αντίστοιχων ενεργειών αντιμετώπισής τους.

Κάθε παράβαση του κανονισμού επιφέρει την επιβολή των διοικητικών κυρώσεων που προβλέπονται στις κείμενες διατάξεις.