Η ελληνική τηλεοπτική μυθοπλασία στοχεύει εκτός συνόρων
Γράφει η Σόνια Χαιμαντά
Λίγες φορές στους ισολογισμούς των ελληνικών τηλεοπτικών καναλιών στη στήλη έσοδα, καταγράφεται κάτι άλλο εκτός από διαφημίσεις. Έσοδα και διαφημιστικά έσοδα για την ελληνική τηλεοπτική αγορά αποτελούν εδώ και χρόνια σχεδόν το ένα και το αυτό δεδομένου ότι ούτε συνδρομές υπάρχουν ούτε όμως και σοβαρές πωλήσεις τηλεοπτικών δικαιωμάτων. Σε κάθε περίπτωση η υπόθεση «πώληση τηλεοπτικών δικαιωμάτων ελληνικών σειρών» είναι μια πονεμένη ιστορία – εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων - και το γεγονός ότι παραμένει «πονεμένη» έλκει την εξήγησή του είτε από την περιορισμένης εμβέλειας και άγνωστη ελληνική γλώσσα σε άλλες αγορές, είτε εξαιτίας του συνήθους low budget story που αφηγούνται οι καναλάρχες ή οι διευθυντές Προγράμματος στους παραγωγούς είτε ακόμη για άλλες διάφορες τεχνικές λεπτομέρειες
Από την περίοδο οπότε η πρώτη σειρά και συγκεκριμένα η «Λάμψη» του Νίκου Φώσκολου πήρε «διαβατήριο» για το εξωτερικό έχουν συμβεί πολλά στην ελληνική showbiz. Οι σκηνοθέτες ωρίμασαν, τα καστ βελτιώθηκαν, η ελληνική γλώσσα δεν είναι πρόβλημα, άλλωστε το Netflix μας μύησε στην ετερογλωσσία, ενώ και το ΕΚΟΜΕ έκανε καλή δουλειά χρηματοδοτώντας σημαντικό μέρος της δαπάνης συμβάλλοντας στη βελτίωση του παραγόμενου προϊόντος.
Σήμερα είμαστε πολύ κοντά στο να γράψουμε και τα έσοδα από πωλήσεις δικαιωμάτων δίπλα στα διαφημιστικά έσοδα της τηλεόρασης εκτός από τα 325 εκατ. ευρώ που υπολογίζεται να φθάσει το 2022 η διαφημιστική απορρόφηση των ιδιωτικών καναλιών. Το θέμα δεν είναι απλό αλλά δεν είναι και πιο σύνθετο από τη χρηματοδότηση παραγωγών από ξένα φορμά με πνευματικά δικαιώματα, αμοιβές της παραγωγής, των συντελεστών, λειτουργικά έξοδα, τεχνικό εξοπλισμό, πάγιες αμοιβές και φυσικά κάποιες έξτρα χρεώσεις.
Netflix: Το «The Waiter» η πρώτη ελληνική ταινία που προσθέτει η πλατφόρμα
Η πρώτη ελληνική ταινία που προσθέτει η ταινιοθήκη του Netflix είναι το «The Waiter» σε σκηνοθεσία Στηβ Κρικρή, με πρωταγωνιστές τους Άρη Σερβετάλη, Γιάννη Στάνκογλου, Κιάρα Γκενσίνι κ.α.
Την είδηση έκανε γνωστή ο ίδιος ο σκηνοθέτης σε ανακοίνωση στον λογαριασμό του στο LinkedIn. «Η πρώτη ελληνική ταινία στο Netflix. Κατά μήκος της Ευρώπης», γράφει. Το φιλμ νουάρ που γυρίστηκε στην Αθήνα, είναι διαθέσιμο από τον Ιούνιο του 2022 στο Netflix σε συνολικά 23 ευρωπαϊκές χώρες: την Αυστρία, το Βέλγιο, τη Βουλγαρία, την Τσεχία/Σλοβακία, την Εσθονία, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ουγγαρία, την Ισλανδία, την Ιρλανδία, την Ιταλία, τη Λιθουανία, το Λουξεμβούργο, την Ολλανδία, την Πολωνία, την Πορτογαλία, τη Ρουμανία, τη Σλοβενία, την Ισπανία, την Ελβετία, το Ηνωμένο Βασίλειο. Ωστόσο, το «The Waiter» δεν βρίσκεται στο ελληνικό Netflix αλλά στην ελληνική πλατφόρμα του Cinobo.
Η ταινία, που έκανε πρεμιέρα το 2018 στο πλαίσιο του Διεθνούς Διαγωνιστικού Τμήματος του 59ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης και συνέχισε να προβάλλεται με επιτυχία σε πολλά φεστιβάλ εκτός Ελλάδας, πρόκειται για την πρώτη μεγάλου μήκους κινηματογραφική δουλειά του Κρικρή.
Έτερος Εγώ – Νέμεσις
Το Έτερος Εγώ του Σωτήρη Τσαφούλια για την Cosmote ήταν η σειρά που σήμανε την αναγέννηση της ελληνικής τηλεόρασης, προσφέροντας στο κοινό μια τηλεοπτική παραγωγή με όρους κινηματογραφικής αγοράς. Η σειρά έφτασε μέχρι το Netflix και αυτή τη στιγμή θα αποτελούσε κοινοκτημοσύνη των συνδρομητών παγκοσμίως, δεν τα βρήκε όμως με τον ελληνικό πάροχο, που ήθελε την αποκλειστικότητα για την Ελλάδα.
«Δεν βιοπορίζομαι από αυτή τη δουλειά, την κάνω από αγάπη. Και αυτό μου δίνει τη δυνατότητα να κάνω αυτό που θέλω χωρίς εκπτώσεις», έχει δηλώσει ο Σωτήρης Τσαφούλιας.
Ο σιωπηλός δρόμος
Με τις πιο ευοίωνες προοπτικές ανοίγει τα φτερά της για το εξωτερικό η δραματική σειρά του Mega «Σιωπηλός Δρόμος», έπειτα από την απόκτηση των δικαιωμάτων για την παγκόσμια διανομή της από την Beta Film. Πρώτος διεθνής σταθμός του «Σιωπηλού Δρόμου» ήταν η δημοφιλής τηλεοπτική αγορά των Καννών MIPTV, όπου η σειρά παρουσιάστηκε σε ξένους αγοραστές τον περασμένο Απρίλιο με τον αγγλικό τίτλο «Silent Road». Αξίζει να σημειωθεί ότι η σειρά έχει ήδη προσελκύσει το ενδιαφέρον στελεχών ξένων τηλεοπτικών δικτύων.
Ο «Σιωπηλός Δρόμος», που μεταδόθηκε στο Mega την περασμένη σεζόν, απέσπασε εξαιρετικά σχόλια από το ελληνικό κοινό και τους κριτικούς για την ατμοσφαιρική σκηνοθεσία του Βαρδή Μαρινάκη, το στιβαρό σενάριο των Πέτρου Καλκόβαλη και Μελίνας Τσαμπάνη, και το εξαιρετικό καστ. Ο «Σιωπηλός Δρόμος» είναι η πρώτη ελληνική σειρά που αποκτά η γερμανική εταιρεία Beta Film, η οποία έχει εξασφαλίσει στο παρελθόν την παγκόσμια διανομή πολύ επιτυχημένων τηλεοπτικών παραγωγών («Babylon Berlin», «Gomorrah», «Grand Hotel» κ.ά.). Το έργο πραγματοποιήθηκε με την υποστήριξη του Εθνικού Κέντρου Οπτικοακουστικών Μέσων και Επικοινωνίας (ΕΚΟΜΕ).
Τον δρόμο για το εξωτερικό μπορούν να πάρουν και άλλες σειρές όπως η νέα μίνι σειρά του Mega «Milky way» με κόστος ανά επεισόδιο 280.000 ευρώ. Ο προϋπολογισμός των επιλέξιμων δαπανών για συνολικά 8 επεισόδια ανέρχεται σε 2,252 εκατ. ευρώ, ενώ το ποσό της κρατικής επιδότησης 32%. Η σειρά του Χριστόφορου Παπακαλιάτη «Ο Δάσκαλος» έχει και αυτή ανάλογα φόντα καθώς με προϋπολογισμό επιλέξιμων δαπανών 2,318 εκατ. ευρώ και κρατική επιδότηση 927.428 ευρώ για 9 συνολικά επεισόδια, 257.618 ευρώ έκαστο, μπορεί να κάνει κάποια σοβαρή καριέρα στο εξωτερικό.
Σειρές με διαβατήριο
Άσβηστη Λάμψη για 14 χρόνια (1991- 2005)
Η «Λάμψη» του Νίκου Φώσκολου ήταν μια από τις μακροβιότερες σειρές για την ελληνική τηλεόραση. Ο αρχικός προγραμματισμός των συντελεστών ήταν να προβληθούν 248 επεισόδια για μια και μόνη σεζόν. Ωστόσο, οι πολύ υψηλές επιδόσεις στο χρηματιστήριο τηλεθεάσεων τη διατήρησαν στη μικρή οθόνη για 14 ολόκληρους κύκλους, δηλαδή 3.457 επεισόδια. Υπήρξε η πρώτη σειρά για την ελληνική τηλεόραση που προβλήθηκε στο εξωτερικό. Συγκεκριμένα, ο Γιάγκος Δράκος και η οικογένειά του έγιναν γνωστοί μέχρι τη μακρινή Κίνα ενώ στη «γειτονιά» μας προβλήθηκε από τη βουλγάρικη τηλεόραση του BNT1.
Θετικό «Κάρμα»
Το «Κάρμα» (2009- 2010) ήταν μια καθημερινή δραματική σειρά με τη δυνατή υπογραφή της Βάνας Δημητρίου. Η σειρά ολοκληρώθηκε το 2010 μετά από 152 επεισόδια και δύο κύκλους. Το «Κάρμα» κατάφερε να «ταξιδέψει» και αυτή μέχρι τη γειτονική Βουλγαρία και να προβληθεί σε μεταγλώττιση με μεγάλη επιτυχία.
Και που δεν αποκαλύφθηκαν «τα Μυστικά της Εδέμ»!
Τα «Μυστικά της Εδέμ» (2008- 2011) ήταν μια από τις πιο πετυχημένες καθημερινές σειρές της ελληνικής TV. Ήταν μια σειρά των Έλενα Ακρίτα και του Γιώργου Κυρίτση που ολοκλήρωσε την ιστορία της μετά από 625 επεισόδια. Η παραγωγή σημείωσε μεγάλα ποσοστά τηλεθέασης τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Το 2009 προβλήθηκε στη Βουλγαρία με τον τίτλο «Тайни В Рая». Το 2011 έφτασε στο Ιράν, στη Ρουμανία (με τίτλο Secrete in Paradis), στην Ουγγαρία (Az eden titkai), στο Καζακστάν και στη συνέχεια στην Τουρκία (Cennetin Sirlari). Μάλιστα η Τουρκία εξασφάλισε τα δικαιώματα ώστε να γυρίσει τη σειρά και με δικούς της ηθοποιούς. Επιπλέον, «Τα Μυστικά της Εδέμ» προβλήθηκαν στον αραβικό κόσμο μέσα από την τηλεόραση FARSHI 1. Τέλος, προβλήθηκε και από συνδρομητικό κανάλι του Ντουμπάϊ σε Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και Αφγανιστάν.
Όταν έκλαψαν οι Σέρβοι από «της Αγάπης Μαχαιριά»
Το 2006, ο Στράτος Μαρκίδης μεταφέρει στην ελληνική τηλεόραση μια κρητική βεντέτα με πρωταγωνιστές τον Κώστα Σόμμερ και τη Φαίη Ζαφειράκου. Ένας παράνομος έρωτας αναζωπυρώνει μια μεγάλη οικογενειακή αιματηρή αντιπαλότητα και τα ποσοστά της τηλεθέασης για την τηλεόραση του ΑΝΤ1 εκτοξεύονται στα ύψη. Η σειρά δεν μένει εκεί καθώς «ταξιδεύει» μέχρι τη Σερβία, όπου προβάλλεται από την τηλεόραση του Priva με μεγάλη επιτυχία.
Το νησί… των θησαυρών (2010- 2011)
Μια από τις ακριβότερες παραγωγές και κόστισε γύρω στα 4 εκ. ευρώ. Ο θρύλος των τηλεοπτικών συντακτών της εποχής μιλούσα για κόστος 200.000 ευρώ ανά επεισόδιο. Βασίστηκε στο ομότιτλο βιβλίο της Victoria Hislop (2005). Μια τεράστια παραγωγή για τα ελληνικά δεδομένα που κράτησε το ενδιαφέρον εκατομμυρίων τηλεθεατών σε Ελλάδα και όχι μόνο. Το «Νησί» προβλήθηκε σε Βουλγαρία από την τηλεόραση του BTV, σε Αλβανία (Ishulli), Ρουμανία, Ρωσία και Κουβέϊτ. Επιπλέον, παρουσιάστηκε στο τηλεοπτικό κοινό της Βοσνίας και της Κροατίας με τον τίτλο «Otok». Στην Κροατία προβλήθηκε μέσα από το δίκτυο RTL. Τέλος, η σειρά «ταξίδεψε» μέχρι το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ουγγαρία (A szigek). Ενδιαφέρον για την ελληνική παραγωγή έδειξε η Φιλανδία (Saari) αλλά και η Βόρεια Μακεδονία.
«Κλεμμένα Όνειρα» από την Αλβανία έως το Πακιστάν
Τα «Κλεμμένα Όνειρα» (2011- 2015) ήταν μια δραματική σειρά του Mega που ολοκληρώθηκε μετά από 4 κύκλους και 527 επεισόδια. Οι επιδόσεις που κατέγραφε η σειρά ήταν υψηλές. Εκτός συνόρων, προβλήθηκε στη γειτονική Αλβανία (Endrrat e Vjedjura) και το μακρινό Πακιστάν. Επίσης, εκδήλωση ενδιαφέροντος υπήρξε και από τα Σκόπια, την πρωτεύουσα της Βόρειας Μακεδονίας.
Μέθυσαν από «Μπρούσκο» 50 χώρες
Το «Μπρούσκο» (2013- 2017) ήταν μια ελληνο- κυπριακή σειρά που σχεδόν ζαλίστηκε από τη δόξα και τα πολλά ταξίδια στο εξωτερικό. Από την τηλεόραση του ΑΝΤ1, η σειρά βρέθηκε να προβάλλεται σε περισσότερες από 50 χώρες. Σημείωσε εξίσου μεγάλη επιτυχία σε Βουλγαρία (Докоснати от слънцето), Βοσνία (Ljubav sa okusom vina), Εσθονία (Armastuse mõrkjas mekk), Μαυροβούνιο/Σερβία (Brusko) και Σλοβενία (Opojna ljubezen). Ακόμη, σημείωσε μεγάλη επιτυχία στη Λατινική Αμερική (Περού, Χιλή, Μεξικό, Αργεντινή, Κολομβία, Βενεζουέλα, Παναμάς).
Δάνεια και αντιδάνεια
Εκτός από τις 100% ελληνικές παραγωγές υπάρχουν και οι σειρές που έγιναν δημοφιλείς μέσα από την ελληνική τους έκδοση. Ο «Λάκης ο Γλυκούλης» (2008- 2010) προήλθε από την Κολομβιανή σειρά «Pοcholo». Η επιτυχία του remake στη χώρα μας ήταν πολύ μεγάλη. Έτσι, «ταξίδεψε» μέχρι τη Βουλγαρία και προβλήθηκε από την τηλεόραση του BNT1 ως «Η οικογένεια του Λάκη». Το «Μην Αρχίζεις τη Μουρμούρα» βασίστηκε στην ισπανική σειρά «Escenas de Matrimonio». Η σειρά έκανε μεγάλη επιτυχία με την ελληνική της έκδοση και προβλήθηκε το 2016 στη Βουλγαρία ως «Διαπληκτισμοί». «Η Οικογένεια Βλάπτει» υπήρξε ένα remake για την τηλεόραση του Mega από την ισπανική σειρά «La Familia Mata». Η σειρά προβλήθηκε σε μεταγλώττιση στη γειτονική Βουλγαρία.
Και το δικαίωμα της εύλογης αμοιβής
Πέραν της πώλησης των δικαιωμάτων των σειρών στο εξωτερικό, τα κανάλια που συνιστούν μέλη στον Οργανισμό «ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ» μπορούν να αποζημιώνονται για τη χρήση των οπτικοακουστικών τους προϊόντων εντός εθνικών ορίων (από Ενώσεις από διάφορες περιοχές της χώρας ή και το Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδας – ΞΕΕ). Ο Οργανισμός διαχειρίζεται και προστατεύει τα συγγενικά δικαιώματα των ραδιοτηλεοπτικών οργανισμών επί των εκπομπών τους και ορισμένα δικαιώματά τους, ως παραγωγών οπτικοακουστικών έργων επί των οπτικοακουστικών έργων παραγωγής τους.
Ο Οργανισμός έχει ως αντικείμενο τη συλλογική διαχείριση και προστασία των συγγενικών δικαιωμάτων των μελών του τηλεοπτικών σταθμών/παρόχων περιεχομένου, ως τηλεοπτικών οργανισμών επί των εκπομπών τους και ορισμένων δικαιωμάτων τους ως παραγωγών επί των οπτικοακουστικών έργων παραγωγής, δηλαδή το δικαίωμα εύλογης αμοιβής που προβλέπεται στο άρθρο 18 παρ.3 Ν. 2121/1993 όπως ισχύει, το δικαίωμα παρουσίασης στο κοινό, καθώς και εκμίσθωσης ή και δημοσίου δανεισμού των υλικών φορέων πάνω στους οποίους έχουν εγγραφεί οπτικοακουστικά έργα. Παράλληλα έχει αναλάβει τη συλλογική διαχείριση και προστασία του δικαιώματος εύλογης αμοιβής που προβλέπεται στο άρθρο 18 παρ.3 Ν. 2121/1993 όπως ισχύει, των δικαιούχων μη μελών του-επωφελούμενων τηλεοπτικών σταθμών/παρόχων περιεχομένου, υπό την ιδιότητά τους ως παραγωγών επί των οπτικοακουστικών έργων παραγωγής τους, που του έχουν αναθέσει βάσει σύμβασης ανάθεσης. Τα έσοδά του Οργανισμού από τη διαχείριση των δικαιωμάτων διανέμονται στους δικαιούχους μετά την αφαίρεση της ετήσιας εισφοράς (σήμερα 1%) υπέρ του Οργανισμού Πνευματικής Ιδιοκτησίας, των εξόδων διαχείρισης και τυχόν λοιπών κρατήσεων. Τα έσοδα από τη διαχείριση του δικαιώματος διανέμονται μόνο στα μέλη του Οργανισμού. Το κάθε μέλος συμμετέχει στο προς διανομή ποσό που προέρχεται από χρήση στη γεωγραφική ζώνη, όπου κατά νόμω εκπέμπει.
