Tύπος: Αναστάτωση από την τροπολογία- έκπληξη και το «αγκάθι» του ΦΠΑ
Σημαντική αναστάτωση στην αγορά των έντυπων media έχει προκαλέσει η τροπολογία που κατατέθηκε σε νομοσχέδιο του υπουργείου Εσωτερικών και προβλέπει την αστική ευθύνη ιδιοκτητών Τύπου. Συγκεκριμένα, η κυβέρνηση κατέθεσε και ψήφισε τροπολογία που δίνει τη δυνατότητα στο Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης (ΕΣΡ) να επιβάλλει διοικητικά πρόστιμα, ύψους 10.000 ευρώ, σε εφημερίδες, τα οποία αν για οποιονδήποτε λόγο δεν καλύπτονται από την εκδότρια εταιρεία, τότε την υποχρέωση πληρωμής θα έχει ο κύριος μέτοχος. Αντίστοιχη νομοθετική διάταξη δεν υφίσταται για τις άλλες μορφές μέσων ενημέρωσης, ούτε για άλλες μορφές νομικών προσώπων.
Η επίμαχη ρύθμιση προωθήθηκε από τον υφυπουργό στον πρωθυπουργό και κυβερνητικό εκπρόσωπο, Γιάννη Οικονόμου, και ενσωματώθηκε με διαδικασίες-εξπρές σε νομοσχέδιο του υπουργείου Εσωτερικών που ψηφίσθηκε χθες στη Βουλή.
Στόχος της διάταξης είναι σύμφωνα με τον κύριο Οικονόμου η αντιμετώπιση του φαινομένου ιδιοκτητών-αχυρανθρώπων στους οποίους δεν μπορεί να ασκηθεί δίωξη για συκοφαντική δυσφήμιση αφού δεν εμφανίζονται στην ταυτότητα των εφημερίδων τους.
Η ψηφισθείσα ρύθμιση ορίζει ρητά ότι ο αρμόδιος φορέας για την επιβολή των εν λόγω προστίμων θα είναι το ΕΣΡ. «Το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης, το μόνο που θα κάνει είναι να διαπιστώνει την ισχύ ή τη μη ισχύ των διατάξεων» είπε ο κ. Οικονόμου επιχειρώντας να διασκεδάσει τις ανησυχίες για τη διεύρυνση του πεδίου των αρμοδιοτήτων του ΕΣΡ.
Η συγκεκριμένη διάταξη συνιστά ριζική στροφή του κράτους ως προς τη λειτουργία του ΕΣΡ το οποίο από την ίδρυσή του το 1989 μέχρι και χθες είχε αρμοδιότητες (ρυθμιστικές, ελεγκτικές και κυρωτικές) αποκλειστικά για το πεδίο της ραδιοφωνίας και τηλεόρασης. Υπενθυμίζεται ότι στο άρθρο 14 του Συντάγματος (Ελευθερία του Τύπου) δεν γίνεται καμία αναφορά στο ΕΣΡ ενώ το άρθρο 15 παρ. 2 (Κινηματογράφος, φωτογραφία, ραδιοφωνία, τηλεόραση) αναγνωρίζεται στο ΕΣΡ η αρμοδιότητα ελέγχου και επιβολής διοικητικών κυρώσεων στο πεδίο της ραδιοφωνίας και της τηλεόρασης.
Το ζήτημα με τους διευθυντές σύνταξης
Η τροπολογία επίσης ορίζει πως «σε κάθε εφημερίδα που εκδίδεται και διανέμεται στην Ελλάδα ορίζονται διευθυντής και διευθυντής σύνταξης, οι οποίοι αμφότεροι είναι μέλη επαγγελματικού σωματείου δημοσιογράφων. Η συγκεκριμένη διάταξη επίσης έχει προκαλέσει σημαντική αναστάτωση με αρκετούς να επισημαίνουν το αντισυνταγματικό του χαρακτήρα τους αλλά και το πρόβλημα, που θα μπορούσε να δημιουργήσε, χωρίς λόγο, σε περιφερειακά και τοπικά έντυπα. Βέβαια, θα πρέπει να επισημανθεί πως τελικά στην τροπολογία προστέθηκε η διευκρίνιση πως «για τα έντυπα που είναι εγγεγραμμένα στο Ηλεκτρονικό Μητρώο Περιφερειακού και Τοπικού Τύπου της Γενικής Γραμματείας Επικοινωνίας και Ενημέρωσης έως τις 28.2.2022, οι ιδιότητες του διευθυντή και του διευθυντή σύνταξης μπορεί να ταυτίζονται, το δε πρόσωπο αυτό μπορεί εναλλακτικά να είναι μέλος επαγγελματικού σωματείου εκδοτών».
Οι ρυθμίσεις που αναμένονταν και το «αγκάθι» του ΦΠΑ 24% στις ηλεκτρονικές εκδόσεις.
Θα πρέπει να σημειωθεί πως η τροπολογία κατατέθηκε στην Βουλή ξαφνικά και χωρίς να προηγηθεί κάποια σχετική διαβούλευση και ενώ η αγορά περιμένει να προωθηθούν προς ψήφιση νομοθετικές ρυθμίσεις για την λειτουργία και ενίσχυση των εφημερίδων, οι οποίες θα έχουν προκύψει από τον εκτεταμένο κύκλο συζητήσεων που έχει πραγματοποιήσει με τους εμπλεκόμενους φορείς ο αρμόδιος Υπουργός Γιάννης Οικονόμου. Αυτές ακόμη αναμένονται και εκτιμάται πως μεταξύ άλλων θα περιλαμβάνουν την επιδότηση του μεταφορικού έργου των εντύπων ενώ υπο συζήτηση φαίνεται να είναι και η κατάργηση του ΦΠΑ (6%).
Βέβαια, όσον αφορά τον ΦΠΑ, θα πρέπει να σημειωθεί πως υπάρχει η «ανωμαλία» του ΦΠΑ ύψους 24% που επιβάλλεται στις ηλεκτρονικές εκδόσεις. Το ζήτημα έχει επισημανθεί από τις Ενώσεις Τύπου στον Υπουργό και έχει συζητηθεί εκτενώς μαζί του καθώς αποτελεί σημαντικό πρόβλημα για μεγάλο αριθμό επιχειρήσεων, που δεν μπορεί να επιλυθεί αν δεν υπάρξει έστω μείωση του συντελεστή στο 6%. Ακόμη αίτημα των Ενώσεων το οποίο έχουν θέσει στην πολιτεία και έχουν λάβει και σχετικές δεσμεύσεις για την υλοποίηση του είναι η σταθερή χρηματοδότηση της εισφοράς 2% επι του τζίρου των επιχειρήσεων για τις ανάγκες του ΕΔΟΕΑΠ.
Οι επαφές του Γιάννη Οικονόμου
Συγκεκριμένα, ο Γιάννης Οικονόμου έχει γίνει κοινωνός των αιτημάτων και προβληματισμών των εκδοτών εφημερίδων, πανελλαδικών και περιφερειακών, για τις αυξήσεις που παρατηρούνται στις τιμές του δημοσιογραφικού χαρτιού (980 ευρώ ο τόνος, έναντι 500 ευρώ την περσινή χρονιά). Έχει δεχθεί υπομνήματα, έχει αποδεχθεί προσκλήσεις για συζητήσεις και εξετάζει σοβαρά το ενδεχόμενο να επισπεύσει τις σχετικές πρωτοβουλίες, που θα λειτουργήσουν ενισχυτικά προς την κατεύθυνση της επίλυσης διαφόρων ζητημάτων.
Η κυβέρνηση φαίνεται να εξετάζει να επαναλάβει την επιδότηση του μεταφορικού έργου των εντύπων, δεδομένου ότι καταγράφεται κατακόρυφη αύξηση τόσο στις τιμές των καυσίμων όσο και στη μεταφορά των εφημερίδων μέσω αεροπορικών εταιρειών. Ίσως η ανάγκη της επιδότησης του μεταφορικού έργου να είναι πιο επιβεβλημένη από ό,τι την περσινή χρονιά, αφού, το μεταφορικό κόστος έχει στην κυριολεξία εκτιναχθεί.
Επίσης, ο Γ. Οικονόμου, σε συνεργασία με τον αναπληρωτή υπουργό Οικονομικών, Θόδωρο Σκυλακάκη, συζητούν ένα πιο εκτεταμένο σχέδιο ενίσχυσης του Τύπου, που θα προκύψει (εκτός των άλλων) και μέσα από τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης. Επί της ουσίας, σχεδιάζεται ένα οικονομικό εργαλείο που θα στοχεύει στην όσο το δυνατόν πιο ουσιαστική ενίσχυση του κλάδου, ξεπερνώντας παθογένειες και προβλήματα του παρελθόντος.
Πρόσφατα, μάλιστα, ο Υφυπουργός στον Πρωθυπουργό, Γιάννης Οικονόμου και ο Γενικός Γραμματέας Επικοινωνίας και Ενημέρωσης Δημήτρης Γαλαμάτης επισκέφθηκαν τα γραφεία της ΕΣΗΕΑ.
Κεντρικό θέμα της συζήτησης ήταν η υπογραφή Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας. Το Δ.Σ. της ΕΣΗΕΑ ζήτησε επιτακτικά την άρση των νομοθετικών περιορισμών, ώστε να υπογραφεί ενιαία Συλλογική Σύμβαση με θεσμικούς και οικονομικούς όρους για τους εργαζόμενους στα δημόσια ΜΜΕ. Έως ότου συμβεί αυτό, συμφωνήθηκε να επιταχυνθούν οι διαδικασίες για την ανανέωση της Συλλογικής Σύμβασης του 2019 που περιλαμβάνει αμιγώς θεσμικούς όρους.
Περαιτέρω, ο υπουργός δεσμεύτηκε ότι μέσα στο Μάιο του 2022 θα ανακοινωθούν μέτρα για τη στήριξη του εντύπου Τύπου ενισχυμένα, σε σχέση με το 2021, με πόρους από το Ταμείο ανάκαμψης και επιπλέον προβλέψεις για τη διανομή και ενδεχομένως τον ΦΠΑ.
Από την πλευρά των εκδοτών επισημαίνεται πως η κυβέρνηση έχει τη δυνατότητα να προχωρήσει άμεσα στον μηδενισμό του ΦΠΑ, μετά την απόφαση του ECOFIN, τον Δεκέμβριο του 2021, που έδωσε το πράσινο φως στις κυβερνήσεις των μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης να μειώσουν το ΦΠΑ σε 24 κατηγορίες προϊόντων και σύστησε στα κράτη-μέλη να μηδενίσουν τον ΦΠΑ σε επτά ακόμη κατηγορίες, μεταξύ αυτών και στις εκδόσεις. Ο κ. Οικονόμου δέχεται και πολλές εισηγήσεις για τη στήριξη του Περιφερειακού Τύπου ενώ μελετά σειρά μέτρων στήριξης του Περιφερειακού Τύπου με χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Πρόσφατα το νέο Δ.Σ. της ΕΙΕΤ είχε συνάντηση με το νέο Γενικό Γραμματέα Επικοινωνίας & Ενημέρωσης κ. Δημήτρη Γαλαμάτη, στον οποίο εκτέθηκαν μια σειρά από θέματα όπως:
- Η εξαίρεση των ιδιοκτητών των εβδομαδιαίων περιφερειακών εφημερίδων από τις παροχές του ΕΔΟΕΑΠ.
- Η άμεση εξεύρεση οριστικής λύσης για τη διευθέτηση των ασφαλιστικών εισφορών που οι ιδιοκτήτες εφημερίδων είχαν καταβάλλει στον ΕΦΚΑ την περίοδο 11/2017 – 12/2020 και κλήθηκαν να τις καταβάλουν εκ νέου στον ΕΔΟΕΑΠ.
- Η διαχρονική στήριξη του Περιφερειακού Τύπου που πλέον είναι πιο αναγκαία από ποτέ καθώς τους τελευταίους μήνες τα έξοδα εκτύπωσης των εφημερίδων εκτοξεύτηκαν, με αποτέλεσμα να μην μπορούν πολλοί να αντεπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους.
- Η καθυστέρηση στην εξόφληση των Τιμολογίων της καμπάνιας του εμβολιασμού.
- Η δυσλειτουργία των ΕΛΤΑ στη διανομή των εφημερίδων.
- Η μη εφαρμογή της κατανομής του 30% της κρατικής διαφήμισης στην Περιφέρεια.
Οι αντιδράσεις στην νέα τροπολογία
Επιστρέφοντας στην πρόσφατη τροπολογία, θα πρέπει να σημειωθεί πως από την πρώτη στιγμή εκφράστηκαν σημαντικές αντιδράσεις. Σε ανακοίνωσή της η ΕΣΗΕΑ εξέφρασε την ανησυχία της για την αιφνίδια ένταξη των εφημερίδων στο πεδίο των αρμοδιοτήτων της ανεξάρτητης αρχής. «Οι συνοδές διατάξεις που εμπλέκουν το ΕΣΡ στην διαδικασία συμμόρφωσης των υπόχρεων εκδοτικών επιχειρήσεων εγείρουν θέματα και ως προς την σκοπιμότητα και ως προς την συνταγματικότητα της συγκεκριμένης διάταξης, καθώς εμπλέκει το ΕΣΡ σε ένα πεδίο άσχετο με τα ραδιοτηλεοπτικά θέματα» ανέφερε η ΕΣΗΕΑ. Παράλληλα η ένωση των δημοσιογράφων άσκησε κριτική και για αυτά καθαυτά τα πρόστιμα επισημαίνοντας ότι «ειδικά σε μια εποχή που το φαινόμενο της βιομηχανίας αγωγών, διεθνώς αποκαλούμενο ως SLAPPs, λαμβάνει και στην Ελλάδα ανησυχητικές διαστάσεις, η εν λόγω ρύθμιση θα μπορούσε να απειλήσει την βιωσιμότητα των ΜΜΕ, ειδικά των μικρότερων σε μέγεθος».
«Εγείρεται μείζον ζήτημα συνταγματικότητας για αυτή την τροπολογία από έγκριτους συνταγματολόγους που ήδη έχουν παρέμβει δημοσίως, με βάση το απλούστατο σκεπτικό ότι το ΕΣΡ έχει αυτήν την αρμοδιότητα απέναντι στα κανάλια και τα ραδιόφωνα, επειδή κατακρατούν και διαχειρίζονται δημόσιες συχνότητες» δήλωσε για την τροπολογία ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΣΥΡΙΖΑ, Γιάννης Ραγκούσης.
Αντίστοιχα η αναπληρώτρια τομεάρχης Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Ενημέρωσης και Επικοινωνίας του ΣΥΡΙΖΑ, Νατάσα Γκαρά είπε:«η τροπολογία αυτή για μας θεωρείται συνταγματικά έωλη, δίνει αρμοδιότητες στο ΕΣΡ οι οποίες δεν προβλέπονται από το Σύνταγμα. Το Ραδιοτηλεοπτικό Συμβούλιο άλλωστε είναι αρμόδιο για τα ραδιοτηλεοπτικά μέσα ακριβώς γιατί αυτά χρησιμοποιούν δημόσιες συχνότητες και δεν είναι αρμόδιο για τον έντυπο Τύπο».
Επιφυλάξεις διατύπωσε και το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ το οποίο κάλεσε την κυβέρνηση να φέρει μια «ολοκληρωμένη διάταξη» που θα περιλαμβάνει και τις ιστοσελίδες. Κατά της τροπολογίας τάχθηκε και το ΚΚΕ με τον Μανώλη Συντυχάκη να σημειώνει αναφερόμενος στο ΕΣΡ ότι «αυτός θεματοφύλακας -τάχα μου- της αντικειμενικής ενημέρωσης, τώρα αναλαμβάνει και ρόλο μεσάζοντα επιβολής προστίμων στον Τύπο». Εκ μέρους της Ελληνικής Λύσης ο Κωνσταντίνος Χήττας κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι με τη ρύθμιση «ανοίγει κερκόπορτα» ενώ «αντιδημοκρατική και αντισυνταγματική» χαρακτήρισε την τροπολογία η ειδική αγορήτρια του ΜέΡΑ 25, Μαρία Απατζίδη.
