Κ. Ζερβός (PVP Media): Το gaming θα εξελιχθεί σε πολύ σηµαντικό «παίκτη»

Η αφορµή δηµιουργήθηκε µερικά χρόνια πριν, όταν γνωριστήκαµε µε το συνέταιρό µου, Πέτρο Τιτή, ο οποίος το 2011 είχε ξεκινήσει την εταιρεία Reload Entertainment για τη διοργάνωση εκδηλώσεων στο χώρο του Gaming και της Τεχνολογίας. Ως gamers και έχοντας δουλέψει και οι δύο στις αγορές της Ευρώπης και της Ασίας, είχαµε µια πολύ καλή ιδέα σχετικά µε το πώς θα µπορούσε να αναπτυχθεί η αγορά αυτή και στην Ελλάδα. Γνωρίζαµε, δηλαδή, ότι υπήρχε χώρος για σηµαντική βελτίωση των υπηρεσιών στον τοµέα του gaming. Το 2019 ήρθε και η ευκαιρία, όταν το διασηµότερο παιχνίδι του κόσµου, League of Legends, ανακοίνωσε ένα διαγωνισµό µε στόχο να βρει συνεργάτη στη χώρα µας.  Έτσι ξεκινήσαµε την PVP Media. Με αφετηρία το know-how που είχαµε φέρει από το εξωτερικό, επενδύσαµε στις υποδοµές για ένα προηγµένης τεχνολογίας στούντιο που θα φιλοξενούσε esports και gaming περιεχόµενο, εκτιµώντας πως έτσι προσφέρουµε λύσεις σε διαφηµιζόµενους οι οποίοι αναζητούν σήµερα τρόπους για να προσεγγίσουν αυτό το απαιτητικό και δύσκολο, ως προς τη στόχευση, κοινό.

Ποιες ακριβώς υπηρεσίες προσφέρετε; 

Οι υπηρεσίες µας περιστρέφονται γύρω από τη διαφήµιση, την παραγωγή και την επικοινωνία σε ό,τι αφορά στο οικοσύστηµα του Gaming. Σχετικά µε τις υπηρεσίες διαφήµισης, για παράδειγµα, παράγουµε δικό µας περιεχόµενο, µέσα από το οποίο δίνεται η δυνατότητα για προβολή των διαφηµιζόµενων σε εκατοντάδες χιλιάδες gamers. Εκτός από τα κλασικά, δοκιµασµένα και δηµοφιλή «οχήµατα»,, όπως Logo, Banner και Video placements, επενδύουµε και στις δυνατότητες διάδρασης που προσφέρουν τo YouTube και το Twitch, ώστε να είναι οι παραγωγές µας ιδανικές για activations. Φυσικά, υποστηρίζουµε και brands που έχουν ανάγκη από πιο σύνθετες υπηρεσίες παραγωγής, όπως BTL ενέργειες, streaming και broadcasting, διοργάνωση πρωταθληµάτων esports κ.λπ., καθώς και από απλούστερες µορφές, όπως βίντεο και εικαστικά. Στο χώρο της επικοινωνίας, είµαστε ιδιαίτερα δραστήριοι σε ό,τι αφορά στη δηµιουργία στρατηγικής, τα social media και τους influencers. Βλέπουµε ιδιαίτερη ανάπτυξη στις εξειδικευµένες αυτές υπηρεσίες που προσφέρουµε, καθώς όλο και περισσότερες εταιρείες πραγµατοποιούν σπεκ για τις καµπάνιες που απευθύνονται στους gamers. 

Ποιοι είναι οι άνθρωποι που «τρέχουν» την εταιρεία; 

Το «τρέχουν» στις µικρές, αναπτυσσόµενες εταιρείες, όπως ξέρετε καλύτερα από εµάς, είναι κυριολεκτικό!  Όµως, ενώ βασικός πυρήνας της PVP Media παραµένουµε ο Πέτρος και εγώ -εκείνος σε παραγωγή/operations και εγώ στο εµπορικό κοµµάτι- η εταιρεία µας στηρίζεται πάρα πολύ στους συνεργάτες της και στις πρωτοβουλίες που αναλαµβάνουν. Ο Στέλιος στην αρχισυνταξία, o Νίκος στα τεχνικά και τη σκηνοθεσία, ο Θανάσης στα δηµιουργικά και ο Θάνος στο project management, έχουν εξελιχθεί σε εξαιρετικούς επαγγελµατίες και σπάνια έχει χρειαστεί να επέµβουµε στη δουλειά τους. Το µοντέλο που ακολουθούµε είναι να φέρνουµε κόσµο που αγαπά το gaming, µε ένα συγκεκριµένο work ethic, πάνω στο οποίο χτίζουµε τις αρµοδιότητες του καθενός. Είµαστε τροµερά περήφανοι για τους ανθρώπους µας και την επαγγελµατική τους στάση και προσπάθεια σε όλα τα έργα που έχουµε αναλάβει.

Μπορείτε να µας αναφέρετε κάποιες από τις συνεργασίες σας και τα events που διοργανώνετε;

∆ύσκολο να περιορίσω σε λίγες λέξεις αυτή την απάντηση, καθώς θα αδικήσω σίγουρα ορισµένα events και συνεργασίες. Η κεντρική πλατφόρµα που αναπτύσσουµε είναι το Gamers Lounge, µέσα από το οποίο διοργανώνουµε όλα τα δικά µας events και τις εκποµπές µας. Αυτό περιλαµβάνει το επίσηµο ελληνικό πρωτάθληµα του League of Legends, Greek Legends, το αντίστοιχο για το δηµοφιλές Hearthstone, Hearthstone Legends, καθώς και τις εκποµπές, όπως τις ελληνικές αναµεταδόσεις ευρωπαϊκών πρωταθληµάτων. Μέσα στο 2021, θα αναπτύξουµε νέα προγράµµατα για δηµοφιλή παιχνίδια στην Ελλάδα, όπως είναι το Valorant, το Rocket League και το Counter-Strike.

 Οι συνεργασίες µας, πέρα από τα brands, είναι µε διαφηµιστικές εταιρείες κυρίως στο χώρο των εκδηλώσεων. Η Magic Bus είναι µια διαφηµιστική στο χώρο του αθλητισµού που από την πρώτη στιγµή βρίσκεται δίπλα µας και έχει πιστέψει πολύ στην ανάπτυξη των esports, ενώ εξαιρετική συνεργασία έχουµε και µε τη διαφηµιστική εταιρεία Solid Havas, η οποία επίσης µας στηρίζει και µας έχει επιλέξει ως συνεργάτη της για το industry. Επίσης, θέλω να αναφέρω και την Παπαθανασίου Sound and Visual, που φροντίζει πάντα να κάνει τα events µας ξεχωριστά, µε κορυφαίες τεχνικές λύσεις και εξοπλισµό.

 Μπορείτε να µας δώσετε κάποια ποσοτικά αλλά και ποιοτικά στοιχεία για το κοινό των e-sports και του gaming στην Ελλάδα;

Τα στοιχεία για την αγορά στην Ελλάδα είναι αρκετά περιορισµένα, καθώς δεν έχουν γίνει µεγάλες έρευνες. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν ορισµένα στοιχεία διαθέσιµα από παγκόσµιες µελέτες, που δείχνουν ξεκάθαρα το µέγεθος και το ρυθµό ανάπτυξης. Αναφέρω χαρακτηριστικά το παράδειγµα µιας έρευνας της Nielsen, σε συνεργασία µε την Paypal, που το 2017 εκτιµούσε ότι το κοινό των esports θα ήταν περίπου 500.000 άνθρωποι. Ωστόσο, µόλις το 2020, µε βάση στοιχεία της NewZoo, ο αριθµός αυτός έφτασε τα 1,06 εκατοµµύρια, από τα οποία οι 380.000 είναι οι e-sports enthusiasts.

 Tο µεγαλύτερο ποσοστό των Ελλήνων ασχολούνται µε το League of Legends, καθώς ο δηµιουργός του, Riot Games, έχει επενδύσει σηµαντικά στη χώρα µας διοργανώνοντας εκδηλώσεις από το 2014, µε αποκορύφωµα τον πανευρωπαϊκό τελικό LEC Athens, που έγινε τον Σεπτέµβριο του 2019 στο κλειστό γήπεδο Νίκος Γκάλης του ΟΑΚΑ. Ενδεικτικά, για τη συνολική αγορά του gaming, που βέβαια συµπεριλαµβάνει και τη χαµηλού engagement συσκευή κινητού, το NewZoo ανέφερε 5,21 εκατοµµύρια χρήστες και 110 εκατ. δολάρια σε όγκο συναλλαγών το 2019 στην Ελλάδα. Ποιοτικά, πέραν της οικονοµικής δυναµικής που έχει ο χώρος, έρευνες δείχνουν πως µόνο το 16% των gamers κάνει multi-tasking την ώρα του παιχνιδιού, σε αντίθεση µε το αντίστοιχο 48% των τηλεθεατών στην τηλεόραση και το 67% εκείνων που ακούν µουσική.  Ένας από τους βασικούς φετινούς στόχους µας είναι ακριβώς να διοργανώσουµε µια ποιοτική και ποσοτική έρευνα για το χώρο, ώστε να παρέχουµε στους συνεργάτες µας απαραίτητα στοιχεία για να επενδύσουν στη βιοµηχανία.

Ποια brands αποτελούν βασικούς συνεργάτες σας και για τι είδους ενέργειες;

Από το 2019, το What’s Up της Cosmote έχει υποστηρίξει όλες τις σεζόν του Greek Legends. Μας έχει βοηθήσει να αναπτυχθούµε, να φτάσουµε σε πιο πολύ κόσµο, ενώ µας έδωσε και τη δυνατότητα να εκτελέσουµε, εν µέσω πανδηµίας, ένα µοναδικό τελικό παιχνίδι από τα στούντιο της Cosmote TV. Το AXE της Unilever, που στοχεύει σε νεανικό ανδρικό κοινό, έχει βρεθεί δίπλα µας από το 2020 µέχρι σήµερα και συνεργαζόµαστε σε όλες τις παραγωγές του Gamers Lounge, µε κύριο πυλώνα την αναγνώριση των καλύτερων και πολυτιµότερων παικτών στις διοργανώσεις µας.

 Πολύ στενή σχέση έχουµε και µε το Red Bull, καθώς είναι µια εταιρεία που, παγκοσµίως, εστιάζει στο gaming και στην Ελλάδα µας εµπιστεύεται την εκτέλεση παραγωγών και την επικοινωνία της. Σηµαντική εξέλιξη φέτος ήταν η χορηγία του αναπτυξιακού πρωταθλήµατος για το League of Legends, το Greek Legends Wings League, που µεταδίδεται ζωντανά από το κανάλι του Red Bull στο Twitch. Σταθερή συνεργασία έχουµε και µε το Lion, της Nestlé που, επίσης, έχει παγκόσµια στρατηγική και activations στο χώρο µας. Τέλος, πολύ σηµαντική θεωρώ την εµπιστοσύνη της Teleperformance, για την οποία διεξάγουµε τουρνουά gaming στα οποία συµµετέχουν αποκλειστικά οι υπάλληλοί της και αποτελούν πρωτοβουλία του HR τµήµατος για την πανδηµία.

Μπορεί κάθε brand να χρησιµοποιήσει το κανάλι του gaming και των σχετικών events για προβολή ή ταιριάζει καλύτερα σε συγκεκριµένες µάρκες;

Πολύ θα ήθελα να απαντήσω αυτό που πιστεύω, ότι το gaming δηλαδή, ταιριάζει σε όλα τα brands. Η πραγµατικότητα όµως είναι πως απευθύνεται κυρίως σε ανδρικό κοινό ηλικίας έως 34 ετών. Βέβαια, η εκθετική αύξηση της αγοράς συµβάλλει στο να ανεβαίνει ο µέσος όρος ηλικίας, όπως και η διασπορά µεταξύ των φύλων. Αυτό οδηγεί πολλά brands να επενδύουν από τώρα ευρύτερα στο gaming, καθώς βλέπουν πως θα τους αποφέρει µελλοντικά οφέλη. Στο εξωτερικό έχουµε δει µεγάλες επενδύσεις από την αυτοκινητοβιοµηχανία (KIA, BMW, Mercedes), τον χρηµατοπιστωτικό (Mastercard, VISA, Erste Bank) και ασφαλιστικό κλάδο (State Farm), αλλά και την υψηλή µόδα (Louis Vuitton, Gucci). Εποµένως, θα έλεγα πως ναι µεν σήµερα το gaming ταιριάζει πιο πολύ µε συγκεκριµένες κατηγορίες, αλλά, σταδιακά, θα επεκταθεί σε πολύ περισσότερες. 

Προσφέρετε εξειδικευµένες λύσεις και προτάσεις; 

Εννοείται - και προσπαθούµε να φέρουµε στον κάθε πελάτη το στοιχείο που τον ενδιαφέρει. Η περίπτωση του Red Bull µε το Wings League αποτελεί εξαιρετικό παράδειγµα, καθώς η εταιρεία ήθελε να στηρίξει την ανάπτυξη των παικτών και του χώρου, οπότε δηµιουργήσαµε αυτή την πλατφόρµα για να εξυπηρετήσουµε τη συγκεκριµένη ανάγκη. Αντίστοιχα, έχουµε συνδυάσει το AXE µε την ανάδειξη των MVP, καθώς εκείνο που έχει σηµασία για το brand είναι να αγκαλιάσει το passion point του κοινού, αναγνωρίζοντας τους κορυφαίους στο είδος τους, ανεξάρτητα από στερεότυπα εµφάνισης.

H κρίση της πανδηµίας και οι περιορισµοί που έχει επιβάλει έχουν επηρεάσει και, αν ναι, σε ποιο βαθµό την ελληνική αγορά gaming;

Η απάντηση εδώ είναι διττή, καθώς για τους δηµιουργούς των παιχνιδιών η πανδηµία ήταν σίγουρα µια εξαιρετική ευκαιρία ανάπτυξης, αλλά στους διοργανωτές events και σε όσους βασίζονται σε διαφηµιστικά έσοδα προκάλεσε δυσκολίες. Στην Ελλάδα, που δεν έχουµε παρουσία developers και βασιζόµαστε κυρίως στη διαφηµιστική αγορά, επηρεαστήκαµε χωρίς αµφιβολία σε επίπεδο εσόδων, παρά την τεράστια αύξηση στην κατανάλωση ψηφιακού περιεχοµένου. Στην PVP Media, αν και το 2019 είχαµε µείωση 60% του όγκου δουλειάς λόγω events και BTL, καταφέραµε πολύ γρήγορα να ανακάµψουµε,, κυρίως λόγω των δυνατοτήτων που προσφέρει το στούντιο. Εκείνο πάντως που έχει µεγάλη σηµασία είναι ότι η πανδηµία δηµιούργησε µια µακροπρόθεσµη ευκαιρία, καθώς πολλά brands άρχισαν να ενηµερώνονται και να εκπαιδεύονται σχετικά µε τις δυνατότητες προβολής και διαφήµισης µέσω του gaming. Εποµένως, παίζει ρόλο η οπτική γωνία µέσα από την οποία βλέπει την αγορά κάθε stakeholder. Εµείς επιλέξαµε να δούµε τη θετική πλευρά και να αναπτύξουµε ένα µεγαλύτερο portfolio δικών µας παραγωγών και υπηρεσιών. 

Υπάρχουν influencers στην ελληνική αγορά gaming; Ποια είναι η δική σας δραστηριότητα στο πεδίο του influencer marketing;

Οι gaming influencers στην Ελλάδα αποτελούν κορυφαία κατηγορία και υπάρχει πληθώρα εξαιρετικών δηµιουργών που δραστηριοποιούνται στο χώρο. Ενδεικτικά, αναφέρω πως το πρώτο ελληνόφωνο κανάλι στο YouTube που έφτασε 1 εκατοµµύριο συνδροµητές, ανήκει στον Κύπριο 2J, ο οποίος είναι Gaming influencer. Απίστευτη δυναµική και απήχηση έχουν και οι Unboxholics, που φτάνουν σταθερά 30.000 ταυτόχρονους τηλεθεατές στο κανάλι τους στο Twitch. Εµείς συνεργαζόµαστε µε πολλούς gaming influencers, κυρίως στις καµπάνιες που αναλαµβάνουµε για τους πελάτες µας και λιγότερο για τις δικές µας παραγωγές.

Εκείνο που προσπαθούµε µέσω της πλατφόρµας του Gamers Lounge και των πρωταθληµάτων e-sports, είναι να δηµιουργήσουµε τις ευκαιρίες για νέους influencers, που θα µεγαλώσουν µαζί µας. Αυτό έχει ήδη ξεκινήσει, είτε µε τους κορυφαίους παίκτες που ο κόσµος θέλει να (παρ)ακολουθήσει λόγω του ταλέντου τους, είτε µε τους παρουσιαστές και σχολιαστές των εκποµπών µας, που έχουν δικά τους κανάλια και είναι πιο διαδραστικοί µε το κοινό τους. Για εµάς έχει µεγάλη σηµασία να γνωρίσουµε τους ανθρώπους και να αξιοποιήσουµε το περιεχόµενο και το κοινό τους σε ενέργειες που είναι σχετικές µε αυτούς, καθώς έτσι θα πετύχουµε τους στόχους µιας καµπάνιας.

 Πιστεύετε ότι έχει δηµιουργηθεί πλέον στην Ελλάδα ένα φανατικό κοινό των πρωταθληµάτων των e-sports και γενικότερα του gaming; Τι προβλέπετε για το µέλλον;

Σαφέστατα και υπάρχει ένα φανατικό κοινό στην Ελλάδα, και µάλιστα είναι αρκετά µεγάλο σε απόλυτο νούµερο. Ως πρώτο παράδειγµα φέρνουµε πάντα το Greek Legends, που είναι και η µεγαλύτερη ιδιόκτητη παραγωγή µας και το οποίο πέρυσι παρακολούθησαν µέσω Twitch πάνω από 500.000 µοναδικοί τηλεθεατές, για πάνω από 3 ώρες ο καθένας. Εάν προσθέσουµε και τα νούµερα που κάνουµε στο YouTube, µιλάµε για ακόµη µεγαλύτερο fan base και engagement, το οποίο συνεχίζει να αναπτύσσεται. Αυτό µας δίνει µεγάλη ώθηση και αισιοδοξία, καθώς όχι µόνο θα δηµιουργήσει νέες προϊοντικές και εµπορικές ευκαιρίες για εµάς, αλλά θα φέρει και τον ανταγωνισµό, που θα µας πιέσει να γίνουµε ακόµα καλύτεροι.

 Πρόσφατα δηµοσιεύµατα αναφέρουν πως σε επερχόµενο νοµοσχέδιο του αθλητισµού θα γίνει η πρώτη προσπάθεια δηµιουργίας νοµικού πλαισίου για τα esports, πράγµα το οποίο θα βοηθήσει να αναπτυχθούν και νέα business plan στο χώρο. Η εγχώρια και η παγκόσµια αγορά θα εξακολουθήσουν σίγουρα να µεγαλώνουν ραγδαία σε επίπεδο κοινού, ενώ brands, επενδυτές και κυβερνήσεις θα παίζουν όλο και µεγαλύτερο ρόλο στην ανάπτυξη της κατηγορίας. Εκτιµώ πως µέσα στην επόµενη δεκαετία θα θεσµοθετηθούν και στην Ελλάδα διοργανώσεις esports, που θα γίνουν µάλιστα µεγαλύτερες από τα περισσότερα φυσικά αθλήµατα, ενώ το gaming όχι µόνο θα νικήσει όλες τις επιφυλάξεις, αλλά θα εξελιχθεί σε πολύ σηµαντικό «παίκτη» στα ΜΜΕ.