Τα δημόσια media σήμερα στην Ευρώπη

Συνέντευξη του Klaus Unterberger, Head of Public Value, ORF στον ΔΗΜΉΤΡΗ ΤΣΟΥΚΑΛΆ

adb: Μπορείτε να μας «συστήσετε», να μας παρουσιάσετε συνοπτικά, τον ORF (Osterreichischer Rundfunk) με κάποια δεδομένα και αριθμούς;

K.U.: Ο ORF (Austrian Broadcasting Corporation) είναι η δημόσια αυστριακή ραδιοφωνία και τηλεόραση. Περιλαμβάνει τέσσερις εθνικής εμβέλειας τηλεοπτικούς σταθμούς (ORFeins, ORF2, ORF III Information and Culture, ORF Sportplus), τρεις εθνικής εμβέλειας ραδιοφωνικούς σταθμούς (O1,O3,FM4), εννέα περιφερειακά παραρτήματα και περιφερειακά ραδιόφωνα, μία Internet - Online υπηρεσία (orf.at; με 66 εκατομμύρια επισκέπτες σε μηνιαία βάση το 2015), Teletext και μία ευρεία ποικιλία apps. Προσφέρει μία υπηρεσία Video on Demand (TVthek 20,4 εκατομμύρια χρήστες σε μηνιαία βάση το 2015) και διατηρεί τρεις διεθνείς τηλεοπτικές συνεργασίες (3sat, ARTE, alpha austria). Επίσης, έχει τη δική του Ράδιο-Συμφωνική Ορχήστρα. Απασχολεί 3.370 εργαζομένους και το 2015 το ποσοστό τηλεθεατών που άγγιζε κάθε μέρα (TV audience reach) ανήλθε στα 3.577 εκατομμύρια ή το 49,2% της αγοράς. Το συνολικό μερίδιό του (συμπεριλαμβανομένων όλων των τηλεοπτικών σταθμών) προσέγγισε το 35%, ενώ αν εξεταστεί η χρονική ζώνη 17.00-23.00, το αντίστοιχο ποσοστό ανεβαίνει στο 40,9%. Η χρηματοδότησή του προέρχεται κυρίως από το ανταποδοτικό τέλος (License Fee 16 ευρώ σε μηνιαία βάση), που μας προσφέρει 615 εκατομμύρια ευρώ, στα οποία έρχονται να προστεθούν 344 εκατομμύρια ευρώ από εμπορικά έσοδα. Τέλος, το μερίδιό μας όσον αφορά το ραδιόφωνο (συμπεριλαμβανομένων όλων των ραδιοφωνικών σταθμών), αγγίζει το 72%.

adb: Στον ΟRF πρόσφατα απονεμήθηκε τιμητική διάκριση από το Ίδρυμα Μπότση στην Ελλάδα για τον τρόπο που καλύπτει ζητήματα ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, αλλά και για τη στάση του απέναντι στην ελληνική κρίση. Μπορείτε να μας εξηγήσετε λίγο περισσότερο την οπτική σας πάνω σε αυτά τα θέματα και τον τρόπο με τον οποίο έχετε αποφασίσει να τα προσεγγίζετε και να τα παρουσιάζετε στο ακροατήριό σας;

K.U.: Κάθε κανάλι του ORF λειτουργεί πάνω στη βάση κοινών κανονισμών αλλά και δημοσιογραφικής ανεξαρτησίας. Όσον αφορά την κρίση στην Ελλάδα, υπήρξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον και κάλυψη μέσα από ερευνητική δημοσιογραφία των ανταποκριτών μας του τμήματος ειδήσεων, ενώ παράλληλα παρουσιάσαμε εκπομπές και ντοκιμαντέρ που περιελάμβαναν ειδικές μελέτες για την κρίση στη χώρα σας. Επίσης, προβάλαμε ελληνικά ντοκιμαντέρ όπως «Το χαμένο σήμα της Δημοκρατίας. No signal» και το «Agora» του Γιώργου Αυγερόπουλου. Επιπλέον, υπήρξαν ειδικές ραδιοφωνικές εκπομπές όπως το πρόγραμμα FM4 για το νεότερο ακροατήριο. Ακόμη, ο ORF έχει προχωρήσει σε ένα ειδικό αφιέρωμα στην ελληνική κρίση μέσα από τη σειρά “TEXTE - public service quality in discourse”, focusing on the greek crisis: Με τίτλο "Why Greece matters”, το οποίο παρουσιάζει απόψεις από διεθνείς ειδικούς (πανεπιστήμια, θεσμούς, δημοσιογράφους, ΕBU). Επιπρόσθετα, έχουμε οργανώσει ένα δημόσιο debate με θέμα την κρίση στην Ελλάδα (ORF DialogForum). Τα δημόσια media (Public Service Media) έχουν την ειδική υποχρέωση να έχουν επίγνωση του κοινωνικού αντίκτυπου της οικονομίας και των διάφορων πολιτικών στο παγκόσμιο περιβάλλον. Ο ανεξάρτητος και υπεύθυνος τρόπος παρουσίασης των γεγονότων που ακολουθούν θα πρέπει να εστιάζει σε όσα βρίσκονται «ανάμεσα», στις συχνά κρυμμένες σκιές, στους λιγότερο τυχερούς, στη δυστυχία και στους μειονεκτούντες. Σε περιόδους κρίσης, ακόμη περισσότερο. Τα δημόσια media θα πρέπει να αντικατοπτρίζουν όλα αυτά που θεωρούμε πως αποτελούν πια την «ευρωπαϊκή δημόσια σφαίρα», ξεπερνώντας την απολυταρχική ιδεολογία, το λαϊκισμό, τον εθνικισμό και το αποκλειστικά επιχειρηματικό ενδιαφέρον. Η οπτική τους θα πρέπει να είναι να συνεισφέρουν στην ευρωπαϊκή δημοκρατία στη βάση της ξεκάθαρης πολυπλευρικότητας και του πλουραρισμού. Οι κρίσεις, όπως συμβαίνει και με την κρίση στην Ελλάδα, αποτελούν ουσιαστική πρόκληση, καθώς και ευκαιρία για τα δημόσια media να εκφράσουν τον κοινωνικό τους ρόλο.

adb: Πώς προσαρμόζεται ο ΟRF στο νέο ψηφιακό τοπίο, που μεταβάλλει την ίδια τη φύση της δημοσιογραφίας αλλά και της τηλεόρασης και ραδιοφωνίας;

K.U.: Ο ORF βρίσκεται εν τω μέσω μιας ιδιαίτερα απαιτητικής διαδικασίας μιντιακής σύγκλισης (media convergence). Αυτή τη στιγμή δημιουργούμε τα ψηφιακά κεντρικά μας γραφεία για TV/radio/online υπηρεσίες. Η προφανής πρόκληση είναι να συνεχίσουμε να αποτελούμε μια έμπιστη πηγή πληροφοριών. Αυτό σημαίνει, φυσικά, πως πρέπει να διατηρούμε τα δημοσιογραφικά μας standars και τα ποιοτικά μας κριτήρια και στον κόσμο των digital media. Προχωρώντας με αυτό τον τρόπο μάς κρατά απασχολημένους η ανακάλυψη νέων τρόπων αντίληψης του κοινού, πέρα από τα ποσοστά και τα μερίδια αγοράς. Εστιάζουμε στις νέες μορφές της χρήσης των μέσων από τους ανθρώπους. Ο ORF επενδύει σημαντικά σε ένα περιεκτικό σύστημα ποιοτικού ελέγχου (quality control), καθώς και σε καινοτόμους διαδικασίες ανάπτυξης προγράμματος και format. Η επίτευξη ορατών αποτελεσμάτων είναι ζωτικής σημασίας, προκειμένου να δημιουργηθεί μια εντατική συνεργασία με τον εθνικό δημιουργικό τομέα, τους ανεξάρτητους κινηματογραφικούς παραγωγούς, για να αποκτηθεί οικονομική και πνευματική πρόσθετη αξία (added value). Η «φύση της δημοσιογραφίας» πρέπει να επικρατήσει στο τοπίο των digital media μαζί με τις αξίες που βρίσκονται στον πυρήνα της, όπως η ανεξαρτησία, η αριστεία και η υπευθυνότητα. Παράλληλα, όμως, πρέπει να προσαρμοστεί σε ένα νέο παγκόσμιο περιβάλλον. Τα δημόσια Media πρέπει να αντιμετωπίσουν τις δραματικές αλλαγές στην τεχνολογία στο χώρο καθώς και το διεθνή ανταγωνισμό από την ιδιωτική αγορά. Καθώς όμως η ποιότητα στο χώρο των media (media quality) είναι κάτι περισσότερο από ένα επιχειρηματικό μοντέλο (business model), από τα δημόσια Media ζητείται να εστιάσουν στο ρόλο τους εντός της κοινωνίας, ακόμη περισσότερο στον ψηφιακό κόσμο. Είναι εξαιρετικά σημαντικό να είναι ανοιχτοί, διαφανείς και καινοτόμοι οργανισμοί media με έναν διεθνή ορίζοντα. Γι’ αυτό ακριβώς μετράει το λεγόμενο media quality. Στον ψηφιακό δε κόσμο, ακόμη περισσότερο.

adb: Ποιος θα λέγατε, λοιπόν, πως είναι ο ρόλος της δημόσιας τηλεόρασης στην εποχή μας; Ποιες θα πρέπει να είναι οι προτεραιότητες ενός τέτοιου φορέα;

K.U.: Στο μυαλό μου τα δημόσια media πρέπει να προσφέρουν δυναμικό media quality, πέρα και πάνω από το οικονομικό bottom line, το επιχειρηματικό και πολιτικό ενδιαφέρον. Πρέπει να είναι ανεξάρτητα και υπεύθυνα, ούτως ώστε να μπορούν να αποτελούν μια αξιόπιστη πηγή πληροφόρησης. Αναφορικά με την κρίση, θα πρέπει να υπάρχει μια ειδική «κουλτούρα επίγνωσης» (culture of awareness), που θα εστιάζει στον κοινωνικό αντίκτυπο της οικονομίας και των πολιτικών στους ανθρώπους. Τα δημόσια media έχουν τη δυνατότητα να πραγματοποιήσουν μια ειδική συνεισφορά στη δημόσια σφαίρα, και μέσα από αυτήν και στην κοινωνία. Αυτό που αποκαλούμε Media quality -με αυτή τη λογική- αποτελεί μια συνεισφορά, μια επένδυση ακόμη-ακόμη για τη δημοκρατία των κοινωνιών μας. Οι κρίσεις μπορούν να αποδειχθούν πρόκληση ή και ευκαιρία για ποιοτικά media, μέσα από τη χρήση ερευνητικής δημοσιογραφίας και υπεύθυνης παρουσίασης των γεγονότων. Η δημιουργία Δημόσιας Αξίας (Public Value) σημαίνει να παρουσιάζεις media που αποδεικνύονται χρήσιμα - τόσο για τους ανεξάρτητους χρήστες τους όσο και για την κοινωνία συνολικά. Αυτό σημαίνει πως θα πρέπει να απαντάς στο ερώτημα της κοινωνικής υπευθυνότητας των media και να κινείσαι με την οπτική του κοινού καλού για την κοινωνία.