Το χάσμα των ψηφιακών γενεών
Γράφει η ΣΟΝΙΑ ΧΑΪΜΑΝΤΑ
Το παζλ των γενεών, οι ανάγκες που καλύπτουν τα social media και ο αντίκτυπός τους στην αγορά, είναι ορισμένα από τα θέματα που αγγίζουν τα ερευνητικά δεδομένα της Bari Focus για το διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Σύμφωνα με το Focus on Tech Life, σε πανελλαδική βάση και στο σύνολο των επιμέρους ηλικιακών κοινών (6-74 ετών), το διαδίκτυο καταγράφει χρήση της τάξεως του 88%, ενώ τα social media ενδιαφέρουν το 58% των Ελλήνων. Smartphone κατέχει το 82%, ενώ αγορές από το διαδίκτυο πραγματοποιεί το 52%. Πολύ ενδιαφέρον παρουσιάζει η κατηγοριοποίηση των χρηστών ανάλογα με την ηλικία και τη γενιά στην οποία ανήκουν. Οι πιο ηλικιωμένοι ονομάζονται "traditionalists" και έχουν γεννηθεί τουλάχιστον πριν από 67 χρόνια. Ακολουθεί η γενιά των baby boomers (48-66 ετών), ενώ έπονται τρεις πολύ ενδιαφέρουσες και ιδιαίτερες γενιές: Η Generation X στην οποία ανήκουν όσοι είναι από 33 έως 47 ετών, η Generation Y (24-32 ετών) και η Generation Z (13-23 ετών).
Οι traditionalists
Η παλιά φρουρά της αγοράς καταλαμβάνει το 21% της πίτας των χρηστών του διαδικτύου. Οι πιο ώριμοι όλων των γενεών σέβονται την ιεραρχία και τις αρχές και ακολουθούν αυστηρά τους κανόνες, Θέτουν ως προτεραιότητα στη ζωή τους το καθήκον το οποίο προηγείται, φυσικά, της διασκέδασης. Είναι αφοσιωμένοι και πιστοί στις επιχειρήσεις στις οποίες εργάζονται, επικοινωνούν τις επιθυμίες τους έμμεσα, επιδιώκουν την ανθρώπινη επαφή, τη βοήθεια και την καθοδήγηση, ενώ αντιμετωπίζουν την τεχνολογία ως πρόκληση αποδεχόμενοι τους νεότερους ως μέντορες στον τομέα αυτό. Χρησιμοποιούν το διαδίκτυο περί τις 2 ώρες και 27 λεπτά την ημέρα, τα social media τους απορροφούν 50 λεπτά ημερησίως, το ραδιόφωνο άλλες δύο ώρες και 20 λεπτά και η τηλεόραση υπερέχει όλων, με 4 ώρες παρά 9 λεπτά καθημερινά. Κατέχουν Smartphone σε ποσοστό 42%.
Baby boomers
Οι baby boomers γεννήθηκαν μεταξύ του 1955 και 1970 και αφορούν το 27% της πίτας των χρηστών διαδικτύου. Είναι μια άκρως ανταγωνιστική φυλή με ροπή στον υλισμό, σκληρά εργαζόμενοι, με ισχυρή αίσθηση του καθήκοντος. Αναζητούν την προσωπική αποδοχή και αναγνώριση, επικεντρώνονται στις σχέσεις και έχουν ομαδικό πνεύμα. Συχνά εκδηλώνουν παράπονα και αναμένουν γραπτή απάντηση. Αναζητούν την ευκολία και την ασφάλεια, ενώ επιδιώκουν να μη μένουν πίσω από την τεχνολογία, κυρίως για θέματα που αφορούν την εργασία τους.
Generation X
Οι X-ers είναι κατά τι μικρότερη σαν κατηγορία (23%). Ανεξάρτητοι και με προσωπικά κίνητρα που συνδέονται σε στόχους, όχι τόσο επικεντρωμένοι στην ομάδα. Αναζητούν την ισορροπία μεταξύ εργασιακού και προσωπικού χρόνου, εργάζονται όσο σκληρά χρειάζεται, επικεντρώνονται στην ανάπτυξη της καριέρας τους, κινούνται άνετα και συνειδητά μεταξύ άνεσης και οικονομίας, ενώ είναι αρκετά εξοικειωμένοι με τις Νέες Τεχνολογίες, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι οδηγούν τις εξελίξεις. Η χρήση του διαδικτύου τούς απορροφά 2 ώρες και 11 λεπτά από το 24ωρό τους, έναντι 58 λεπτών που αφιερώνουν στα social media, 2 ώρες και 37 λεπτά στο ραδιόφωνο και 2 ώρες και 19 λεπτά στην τηλεόραση. Έχουν Smartphone σε ποσοστό 93%, ενώ σχεδόν 7 στους 10 πραγματοποιούν αγορές από το Internet δαπανώντας περί τα 503 ευρώ ετησίως κατά μέσον όρο.
Generation Y
Οι Υ-ers αποτελούν το 11% του πληθυσμού της χώρας που είναι συνδεδεμένοι. Εδώ συναντάμε συνειδητοποιημένους κοινωνικούς και ομαδικούς «παίκτες», πολυπράγμονες με στόχους, προσανατολισμένους στην επιτυχία. Έχουν αυτοπεποίθηση, αναζητούν μια ζωή με νόημα και διψούν για προσωπική και επαγγελματική ανάπτυξη. Χρειάζονται και απαιτούν γρήγορες ταχύτητες στην εξυπηρέτηση, μιλούν άπταιστα την ψηφιακή γλώσσα, ενώ αισθάνονται και συμπεριφέρονται σαν να είναι η μοναδική γενιά που έχει βαθιά γνώση της ψηφιακής εποχής. Η φυλή αυτή σπάει μέχρι στιγμής όλα τα ρεκόρ στο χρόνο που δαπανά στο διαδίκτυο σε ημερήσια βάση: 5 ολόκληρες ώρες, εκ των οποίων η μία ώρα και 30 λεπτά αφιερώνεται στα social media. Το 72% εμπιστεύονται το ηλεκτρονικό εμπόριο για τις αγορές τους, το 70% ακούνε ραδιόφωνο (2 ώρες και 22 λεπτά την ημέρα), το 68% βλέπουν τηλεόραση (2 ώρες και 4 λεπτά την ημέρα), ενώ σχεδόν όλοι (99%) κατέχουν Smartphone.
Generation Z
Οι πιτσιρικάδες του διαδικτύου (Ζ-ers) αφορούν ένα σημαντικό επίσης κομμάτι της πίτας (18%). Πρόκειται για την πλέον προσγειωμένη στην πραγματικότητα γενιά, που εκτιμά τη διαφάνεια, το ανοικτό πνεύμα, τη διασύνδεση, την ποικιλία και τη διαφορετικότητα. Πολυμήχανοι στην αναζήτηση εργασίας (ξεκινούν από νωρίς), αλλά πολύ προσεκτικοί, επικοινωνούν με λίγες λέξεις και προτιμούν το video και τις φωτογραφίες. Είναι διαρκώς συνδεδεμένοι στο διαδίκτυο και πολύ γρήγοροι στη διαχείριση της πληροφορίας, ωστόσο λιγότερο προσηλωμένοι και επικεντρωμένοι από άλλες γενιές. Στο διαδίκτυο βρίσκεται το 100% της γενιάς αυτής, με μέσο όρο κατανάλωσης χρόνου την ημέρα τις 4 ώρες και 27 λεπτά. Ο χρόνος που διαθέτουν στα social media δεν ξεπερνά τη 1 ώρα και τα 50 λεπτά για το 94% των εκπροσώπων της νεαρής αυτής φυλής. Μόλις το 45% των Z-ers ακούν ραδιόφωνο (1 ώρα και 23 λεπτά την ημέρα), με την τηλεόραση να απορροφά 1 ώρα και 50 λεπτά του 24ώρου τους, όσο δηλαδή και τα social media. Μόνο που στην περίπτωση του πιο θερμού επικοινωνιακού μέσου, προσελκύεται μόλις το 64% (έναντι του 94% όπως αναφέραμε για τα social media). Το μέσο κόστος αγορών από το διαδίκτυο αγγίζει τα 286 ευρώ το χρόνο με το 58% να δηλώνει ότι κάνει αγορές μέσω Internet.
Παραδοσιακά Vs ψηφιακά Μέσα
Τα social media ικανοποιούν μια ποικιλία αναγκών που κάλυπταν μέχρι πριν από λίγα χρόνια τα παραδοσιακά Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Η τηλεόραση εμπνέει αντιφατικά αισθήματα αγάπης και μίσους, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν συνεχίζει να αποτελεί μια συνήθεια και ένα μέσο ενημέρωσης και διασκέδασης. Το ραδιόφωνο αναπτύσσει μια γλυκιά, εύκολη σχέση με το κοινό, συνιστώντας τον σταθερό φίλο και την αγαπημένη και μάλλον «αναγκαστική» συνήθεια του αυτοκινήτου. Οι εφημερίδες συνεχίζουν να ισοδυναμούν με μια μάλλον ανδρική συνήθεια και ένα στάτους της Κυριακής, ενώ τα περιοδικά είναι ταυτισμένα με την ευχαρίστηση, τον ελεύθερο χρόνο, τις προσωπικές επιλογές και τα χόμπι. Τα Μέσα ικανοποιούν πολλές ανάγκες, πρακτικές, κοινωνικές και συναισθηματικές: από την ενημέρωση, τη γνώση και την εκπαίδευση, μέχρι και την ανάγκη έκφρασης, την αναζήτηση ταυτότητας, τη συμμετοχή στην κοινότητα, την ευχαρίστηση, την ονειροπόληση και την αυτοφροντίδα.
Τα social media καλύπτουν μια ευρύτερη ποικιλία αναγκών, που μέχρι χθες ικανοποιούσαν τα παραδοσιακά Μέσα. Και αυτό γιατί στηρίζουν περισσότερο τη διασυνδεσιμότητα, την ταχύτητα, την έννοια του insta (τώρα) και του multi (πολυ-).
Tα social media έχουν τη δυνατότητα να διαδρούν με έναν ιδιαίτερο τρόπο με τα brands, με τους διαφημιζόμενους να αντιλαμβάνονται ότι πρέπει να δουν το κοινό στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ως μεμονωμένους καταναλωτές που επικοινωνούν και δρουν με τον δικό τους προσωπικό τρόπο: κυρίως συνειδητοποιούν ότι οι χρήστες των social media βρίσκονται εκεί για τις ανάγκες τους. Έχουν πλέον αντιληφθεί οι μεγάλες εταιρείες ότι τα social media καλύπτουν τις ανάγκες που ικανοποιούν και τα παραδοσιακά Μέσα, συν του ότι παρέχουν την ευκαιρία της διασύνδεσης και της προσφοράς ενός προσωπικού τρόπου ύπαρξης. Όπερ σημαίνει άλλη μια πλατφόρμα στην οποία τα brands μπορούν να διαφημιστούν, να μεταδώσουν το μήνυμά τους, να εκθέσουν το δημιουργικό τους, να παράσχουν περιεχόμενο, να πουν τις αλήθειες τους, τις ιστορίες τους και γενικά να μεταφέρουν τη συνολική τους εικόνα.
Οι σχέσεις και ο ψηφιακός κόσμος
Σύμφωνα με τα στοιχεία της online έρευνας της Focus Bari "The End", η επιρροή των social media αποτελεί το 5ο σημαντικό θέμα που αντιμετωπίζουν οι έφηβοι και οι νέοι με ποσοστό 55% έναντι 73% για την ενδοοικογενειακή βία, 67% για το bullying και τον εκφοβισμό, 66% για τις εξαρτήσεις και 62% για την κατάθλιψη. Μετά την επιρροή των social media ακολουθούν η οικολογική καταστροφή με 49%, η ανασφάλεια για το μέλλον με 48%, ο ρατσισμός με 45%, οι κίνδυνοι του Internet με ισόποσο ποσοστό, οι επιφανειακές σχέσεις με 41%, ο υλισμός με 34% και τα στερεότυπα φύλου με 28%.
Οι στάσεις απέναντι στη χρήση του internet
Το 39% των συμμετεχόντων σε online έρευνα για τη χρήση του Διαδικτύου αναφέρουν ότι «μπορούν να χρησιμοποιούν το Internet και τα social media στο βαθμό που ωφελεί την εργασία ή και την προσωπική τους ζωή». Η συντριπτική μειοψηφία των ερωτηθέντων απαντά θετικά (11%) στην ερώτηση αν «η ενασχόληση με το Internet δίνει μια αίσθηση ευεξίας και ευφορίας που δεν βρίσκουν εύκολα αλλού». Στα αρνητικά, ότι οι περισσότεροι δυσκολεύονται να περιορίσουν ή να ελέγξουν το χρόνο ενασχόλησης με το διαδίκτυο και ότι συναντούν δυσκολία στο να καταπολεμήσουν τη συνήθεια του να μπουν στο Internet με κάθε ευκαιρία που βρίσκουν. Στις σχέσεις των γονέων με τα παιδιά τους ηλικίας 6 με 12 ετών, διαφαίνεται ότι η χρήση Internet και social media τείνει να προκαλεί συχνά τριβές μεταξύ των μελών της οικογένειας (ποσοστό 53%). Οι γονείς δηλώνουν σε ποσοστό 41% ότι συχνά δυσκολεύονται να περιορίσουν ή να ελέγξουν το περιεχόμενο όπου εκτίθενται τα παιδιά μέσω Internet/τεχνολογίας, ενώ το 39% δηλώνει ότι είναι δύσκολο να περιορίσουν ή να ελέγξουν το χρόνο ενασχόλησης των παιδιών με το Internet.
Πώς σχετίζονται οι ένοικοι… του ψηφιακού κόσμου
Το 53% είναι παντρεμένοι, ενώ το 11% δηλώνουν ότι βρίσκονται σε σχέση συμβίωσης. Το 5% των ερωτηθέντων έχουν μακροχρόνια σχέση (πάνω από 3 χρόνια), το 6% είναι σε σχέση (1-3 χρόνια), το 4% σε μια νέα σχέση (λιγότερο από χρόνο), ενώ το 21% δηλώνουν singles. Συμπέρασμα, ο μέσος όρος των σχετιζόμενων είναι 27% δηλαδή λιγότεροι από 1 στους 3.
Το 27% των ερωτηθέντων δηλώνουν ότι συνάντησαν τον νυν σύντροφό τους μέσω φίλων, συγγενών και συμμαθητών. Το 23% αναφέρουν ότι βρήκαν το ταίρι τους τυχαία, σε κάποιον χώρο διασκέδασης, σε εκδήλωση ή άλλη κοινωνική περίσταση, το 20% στο σχολείο, το πανεπιστήμιο ή τη γειτονιά τους, το 10% στον εργασιακό τους χώρο, το γυμναστήριο ή σε κάποια ψυχαγωγική δραστηριότητα, ενώ το 7% αναφέρουν ότι εντόπισαν το άλλο τους μισό στα social media, το διαδίκτυο ή σε κάποια εφαρμογή για ραντεβού.
Το 60% των ερωτηθέντων αναφέρουν ότι οι διαδικτυακές γνωριμίες οδηγούν σε επιπόλαιες και σύντομες σχέσεις, ενώ το 55% τις θεωρεί επικίνδυνο σπορ να βρίσκει κανείς σύντροφο διαδικτυακά. Το 54% αναγνωρίζουν ότι οι σχέσεις που συνάπτει κανείς μέσω διαδικτύου ή social media είναι πιο εύθραυστες, το 47% προβλέπουν ότι στο μέλλον η πλειονότητα των ανθρώπων θα βρίσκει σύντροφο online, το 38% παραδέχονται τις διαδικτυακές γνωριμίες ως εναρκτήρια βάση για έναν μελλοντικό γάμο, ενώ το 31% δεν διατηρεί καλή γνώμη για όσους αναζητούν ή βρίσκουν ταίρι μέσω διαδικτύου.